Słownik buddyjski - ,,S''


Strona główna | Lista wszystkich haseł

A B C Ć D E F G H I J K L Ł M N Ń O P Q R S Ś T U V W X Y Z

  1. Sadhumati
  2. Saha
  3. Sakadagamim
  4. Sakridagamin
  5. Samadhi
  6. Samanya-lakshana
  7. Samapatti
  8. Samjagdriszti
  9. Sammasananana
  10. Samsara
  11. Samskara
  12. Sangha
  13. Sanjna
  14. Sastra
  15. Seson
  16. Sesshin rohatsu
  17. Sfera bezforemna
  18. Sfera formy
  19. Sfera pragnienia
  20. Siastra
  21. Siuńjata
  22. Skandha
  23. Skrucha
  24. Sotapanna
  25. Spokój ustania
  26. Sravaka
  27. Srawaka
  28. Srotaapanna
  29. Stupa
  30. Suddhavasa brahma loka
  31. Sugata
  32. Sunna-kappa
  33. Sutra
  34. Svabhava
  35. Svalakshana
  36. Swabhawa
  37. Sześć paramit
  38. Sześć zmysłów
  39. Sześć światów

Sadhumati

Hasło nie sprawdzone

Język: sanskryt

Zobacz też: Bodhisattwa

[ZB]

Transcendentna inteligencja, dziewiąty stopień rozwoju Bodhisattwy.

Saha

Hasło nie sprawdzone

[mahajana.net]

Nazwa systemu świata, w którym żyjemy. Oznacza to zdolny do zniesienia, ponieważ istoty z tego świata są zdolne do wytrzymania wielu cierpień.

Sutra Dawnych Ślubowań Bodhisattwy Ksitigarbhy, słownik

Sakadagamim (pali) → Sakridagamin

Sakridagamin

Hasło nie sprawdzone

Język: sanskryt

Zobacz też: Therawada, Arahat

[ZB]

'Raz powracający', jeden z czterech owoców życia ascetycznego w tradycji Theravady.

Samadhi

Hasło nie sprawdzone

Język: sanskryt

Synonimy: spokój, niewzruszoność, medytacja

[ZB]

Błogostan powstający ze skupionego stanu umysłu.

[mahajana.net]

Nie powinno to być uważane za bycie całkiem bez uczuć czy emocji i bycie nieporuszonym wobec niedoli kogoś innego. Ten spokój ma raczej znaczenie bycia w równowadze bez względu na to jakie jest zamieszanie. Jest to nieporuszoność biegłego lekarza w czasie krytycznej sytuacji. Odczucia litości i współczucia nie sa obecne, ale stają się raczej bodźcami do większej konstruktywnej działalności niż do płaczu, zawodzenia i biadolenia.

Sutra Szóstego Patriarchy, glosariusz

Samanya-lakshana

Hasło nie sprawdzone

Język: sanskryt

[ZB]

Ogólność, cechy wspólne wszystkim uwarunkowanym rzeczom, takie jak nietrwałość, cierpienie, pustka i bezjaźniowość.

Samapatti

Hasło nie sprawdzone

Język: sanskryt

Zobacz też: samadhi

[ZB]

Synonim samadhi, lecz z naciskiem na całkowite utożsamienie podmiotu z przedmiotem medytacji.

Samjagdriszti

Hasło nie sprawdzone

Synonimy: doskonały wgląd, słuszne poglądy, rozumienie czterech szlachetnych prawd

[mahajana.net]

Pierwsza z ,,wiedzy czterech szlachetnych prawd''. W ogólnym zastosowaniu tego określenia w tej sutrze, są to poglądy oparte na naukach Patriarchy i Buddhów. Są to szlachetne, prawdziwe poglądy raczej niż nasze własne koncepcje tego co słuszne. To jest prawowierna Dharma.

Sutra Szóstego Patriarchy, glosariusz

Sammasananana

Hasło nie sprawdzone

Język: pali

[mahajana.net]

Obserwowanie, badanie, chwytanie, określanie wszelkich zjawisk istnienia jako nietrwałych, pełnych cierpienia i nieosobowych, co poprzedza rozbłysk czystego wglądu.

Bodhipakkhiya Dipani

Samsara

Hasło nie sprawdzone

Język: sanskryt

[ZB]

Istnienie zjawiskowe, świat zmian i cierpienia.

[mahajana.net]

W sanskrycie samsara. Odnosi się to do ciągłego cyklu śmierci i odradzania się na sześciu ścieżkach: bogów, ludzi, asurów, zwierząt, głodnych duchów oraz istot w piekłach.

Sutra Surangama, glosariusz

Niekończący się ciąg kolejnych narodzin i śmierci, wiodący od przeszłości przez teraźniejszość ku przyszłości przez sześć sfer złudy: Piekła, Głodnych Duchów, Zwierząt, Aśura czyli Walczących Duchów, Ludzi oraz Nieba. Jedynie przez Oświecenie można wyzwolić się z tej wiecznej wędrówki. Ci, którzy się uwolnili, nazywani są Buddami.

Nauka Buddy, słowniczek terminów sanskryckich

Samskara (sanskr.) → Skandha

Sangha

Hasło nie sprawdzone

Zobacz też: Potrójny Klejnot, Bhiksiu

[mahajana.net]

Społeczność uczniów Buddy, którzy porzucili życie rodzinne i otrzymali tradycyjne wyświęcenie, według procedury ustanowionej przez Buddę.

Sutra Dawnych Ślubowań Bodhisattwy Ksitigarbhy, słownik

Składa się z mnichów, mniszek oraz świeckich wyznawców obojga płci. We wczesnym okresie należeli do niej jedynie bezdomni bracia oraz mniszki. Później, gdy powstała mahajana, mnisi oraz ludzie świeccy, którzy pragnęli zostać bodhisattwami, zaczęli łączyć się w Braterskiej Wspólnocie. Jest to jeden z Trzech Skarbów buddyzmu.

Nauka Buddy, słowniczek terminów sanskryckich

Sanjna (sanskr.) → Skandha

Sastra → Siastra

Seson (jap.) → Bhagawata

Sesshin rohatsu (jap.) → Rohatsu

Sfera bezforemna

Hasło nie sprawdzone

Zobacz też: Potrójny Świat

[mahajana.net]

Trzecia z trzech sfer. Charakteryzuje się brakiem jakiejkolwiek formy w ogóle. Zamieszkują ją wyżsi bogowie i mędrcy.

Sutra Dawnych Ślubowań Bodhisattwy Ksitigarbhy, słownik

Sfera formy

Hasło nie sprawdzone

Zobacz też: Potrójny Świat

[mahajana.net]

Druga z trzech sfer. Charakteryzuje się obecnością formy, ale brakiem pragnienia. Zamieszkują ją liczne boskie istoty różnego stopnia i rodzaju.

Sutra Dawnych Ślubowań Bodhisattwy Ksitigarbhy, słownik

Sfera pragnienia

Hasło nie sprawdzone

Zobacz też: Potrójny Świat

[mahajana.net]

Najniższa w trzyczęściowym podziale świata. W jej obręb wchodzą istoty od piekieł aż do sześciu pierwszych sfer bogów i charakteryzuje się obecnością niskich pragnień. Obejmuje sferę ludzi.

Sutra Dawnych Ślubowań Bodhisattwy Ksitigarbhy, słownik

Siastra

Hasło nie sprawdzone

[mahajana.net]

Komentarz znanego mistrza, który omawia i wyjaśnia nauki Buddy.

Daśabhumika-vibhasa, rozdział dziewiętnasty

Siuńjata

Hasło nie sprawdzone

Synonimy: pustka, próżnia

[WIKI]

Siuńjata, czyli Pustka (inaczej: niesubstancjonalność) jedno z fundamentalnych pojęć buddyzmu, jest często mylnie rozumiane jako ,,pusta przestrzeń'', np. kiedy mamy piłkę, uważamy, że jest ona w środku pusta i w podobny sposób próbujemy zrozumieć Siuńjatę.

Tymczasem w kontekście dharmy, Pustka oznacza bezjaźniowość, brak trwałej istoty rzeczy. Innymi słowy mówiąc, Pustka oznacza nietrwałą i zmienną naturę wszystkich zjawisk w światach samsary.

Wgląd w Pustkę własnego ,,ja'' jest ważnym etapem na drodze praktykującego Dharmę.

[mahajana.net]

Istnieje kilka znaczeń tego terminu. Jednym jest to, że ktoś opróżnia umysł, tak, że jest on całkowicie cichy i przez to nie myśli o niczym. Szósty Patriarcha określił to jako zwodniczy, wypaczony pogląd. Pustka, tak jak stosowana jest tutaj, odnosi się do umysłu podobnego do pustki przestrzeni, w której mogą być zawarte wszystkie rzeczy, jednakże nie ma tam ani jednej rzeczy do której jest się przywiązanym. Nieograniczona przestrzeń reprezentuje szerokość serca i umysłu danej osoby w odniesieniu do wszystkich spraw. Odnosi się to do wielkości spokoju umysłu danej osoby, który nie jest nigdy wzburzony przez jakieś wrodzone lub nabyte przywiązanie.

Sutra Szóstego Patriarchy, glosariusz

Skandha

Hasło nie sprawdzone

[mahajana.net]

Składniki całej psycho-fizycznej istoty, którą błędnie traktujemy jako osobowość. Skandhy składają się z nieosobowych elementów zwanych dharmami. Pięcioma skandhami są:

  • forma,
  • uczucie,
  • konceptualizacja,
  • impulsy kształtujące,
  • świadomość.
  • Sutra Dawnych Ślubowań Bodhisattwy Ksitigarbhy, słownik
    [ZB]

    Pięć skandh czyli składników albo skupisk, składających się na inteligentne życie:

    1. Rupa: forma, materia, fizyczna postać odnosząca się do pięciu organów zmysłów
    2. Vedana: odczucie, wrażenie, czucie, działanie zmysłów i umysłu w związku z rzeczami i zdarzeniami
    3. Sanjna: koncypowanie albo spostrzeganie: działanie umysłu w spostrzeganiu i dostrzeganiu
    4. Samskara: działanie umysłu w procesie dzielenia na to co lubiane i nielubiane, zło i dobro itp.; rozróżnianie
    5. Vijnana: zdolność mentalna do postrzegania i rozpoznawania, rozróżniania poszczególnych rzeczy i zjawisk. świadomość

    Skrucha

    Hasło nie sprawdzone

    Synonimy: postanowienie, kszamajati

    [mahajana.net]

    W znaczeniu etymologicznym, skrucha jest zazwyczaj traktowana jako transliteracja kszamy, a postanowienie jako jej tłumaczenie tak więc obie oznaczają skruchę. W potocznym posługiwaniu się tym terminem, w jego zwykłym połączeniu skrucha postanowienie, niesie on znaczenie żałowania za błędy lub ubolewania nad popełnionym złem. W jego specjalnym zastosowaniu w Buddyzmie, które Szósty Patriarcha wykłada w rozdziale VI, skrucha i postanowienie niosą swoje własne odmienne i ważne znaczenia. Skrucha jest zarówno uznaniem jak i żałowaniem swoich błędów. Uznanie oznacza, że dana osoba jest w pełni świadoma bycia w błędzie. Dlatego też nazywamy to skruchą. Co do postanowienia, to w Buddyzmie niesie ono więcej znaczenia niż po prostu żałowanie. Jego akcent spoczywa na serdecznym postanowieniu nie popełniania tych błędów nigdy więcej. Szósty Patriarcha głosi, że dopóki nie zostanie całkowicie zamanifestowany ten ostatni aspekt, wówczas ktoś wciąż jest nieświadomy i pogrążony w ułudzie. Tak więc ilekroć skrucha używana jest sama, niesie ona znaczenie skruchy i postanowienia.

    Sutra Szóstego Patriarchy, glosariusz

    Sotapanna

    Hasło nie sprawdzone

    Język: pali

    Synonim: Zdobywca strumienia.

    Zobacz też: Arahat

    Spokój ustania

    Hasło nie sprawdzone

    [mahajana.net]

    Stan bycia niezmąconym, niezmieszanym, i w cichej radości. Całkowita nieobecność zbytecznych rzeczy w umyśle. Jest to bycie świadomym bez podniecenia. Jest to praktyka skierowana ku wyzwoleniu ale jest czasami mylona z nirwaną.

    Sutra Szóstego Patriarchy, glosariusz

    Sravaka (sanskr.) → Śravaka

    Srawaka (sanskr.) → Śravaka

    Srotaapanna

    Hasło nie sprawdzone

    Język: sanskryt

    [ZB]

    'Ten-co-wkroczył-w-strumień', pierwszy z czterech owoców życia ascetycznego w tradycji Theravady.

    Stupa

    Hasło nie sprawdzone

    Język: sanskryt

    [mahajana.net]

    Pierwotnie stupy były pomnikami wznoszonymi ku pamięci historycznego Buddy i innych świętych. Są charakterystycznym wyrazem buddyjskiej architektury.

    Budowle lub kopce, które zawierają relikwie (śarira) i inne pozostałości, takie jak zęby, kości itd., mędrców, Bodhisattwów i Buddów.

    Sutra Surangama, glosariusz

    Suddhavasa brahma loka

    Hasło nie sprawdzone

    Język: pali

    Zobacz też: Anagamin

    [mahajana.net]

    ,,Czyste krainy'' to grupa sześciu niebios należących do świata formy, gdzie odradzają się jedynie ,,nigdy niepowracający'' i gdzie osiągną oni stan arahata i nibbanę.

    Bodhipakkhiya Dipani

    Sugata

    Hasło nie sprawdzone

    Język: sanskryt

    Zobacz też: Budda

    [ZB]

    Jeden z tytułów Buddy.

    [mahajana.net]

    Sugata (tyb. bde.gshegs.pa): przydomek Buddy. Główne cechy Sugatów:

    1. Sugaci osiągnęli wyzwolenie od zaciemnień, spowodowanych splamieniami umysłu;
    2. pojęli najwyższą prawdę współzależność wszystkich zjawisk;
    3. odeszli w Nirwanę i nie powrócą do sansary, gdyż wykorzenili swą duchową niewiedzę, która stanowi zalążek chwytania się ,,ja''. To właśnie brak duchowej niewiedzy odróżnia Sugatów od Wchodzących w Potok, Raz Powracających i Bodhisattwów;
    4. osiągnęli oni całkowite wyzwolenie od śladów karmicznych i tym różnią się od Niepowracających, Szrawaków i Pratiekabuddów
    Bodhiczaria-awatara, rozdział I: Pochwała Bodhiczitty

    Sunna-kappa

    Hasło nie sprawdzone

    Język: pali

    [mahajana.net]

    'Zerowe' cykle świata.

    Bodhipakkhiya Dipani

    Sutra

    Hasło nie sprawdzone

    [mahajana.net]

    Klasyczne dzieła, ale zwykle częściej stosowane w sanskrycie w odniesieniu do kazań Buddhy. W chińskim zastosowanie tego terminu jest szersze i obejmuje dzieła mędrców.

    Sutra Szóstego Patriarchy, glosariusz

    Svabhava

    Hasło nie sprawdzone

    Język: sanskryt

    [ZB]

    Swoista natura, zarówno w znaczeniu swoistej substancji stanowiącej podłoże indywidualnego bytu, jak i 'takości', istoty danego istnienia.

    Svalakshana

    Hasło nie sprawdzone

    Język: sanskryt

    [ZB]

    Jednostkowość, indywidualne cechy odróżniające jedną z klas istnienia od innych.

    Swabhawa

    Hasło nie sprawdzone

    Synonim: własna natura.

    [mahajana.net]

    W chińskim: czyjaś wrodzona natura lub czyjaś naturalna natura. Słowo naturalny jest tutaj używane w podstawowym znaczeniu pierwotnego stanu. Dojście do tego naturalnego stanu poprzez uwolnienie się z wszelkich pęt przywiązań i skalań, jest jednym z ważnych punktów tej sutry.

    Sutra Szóstego Patriarchy, glosariusz

    Sześć paramit

    Hasło nie sprawdzone

    Zobacz też: Dziesięć Paramit, Bodhisattwa

    [WIKI]

    Paramita w buddyzmie "przekroczenie" praktyka, albo cnota, pozwalająca na osiągnięcie oświecenia i przejście do nirwany.

    Sześć Paramit (skr.; tyb. Pha Rol Tu Phjin Pa) oznacza dosłownie wyjście poza, to co osiąga drugi brzeg, jest tłumaczone na język polski również jako Sześć doskonałości.

    Sześć Paramit:

    1. Paramita dawania, szczodrości (Dana-paramita)
    2. Paramita wskazań, dyscypliny, właściwego postępowania (Śila-paramita)
    3. Paramita cierpliwości (Kśanti-paramita)
    4. Paramita zapału, odwagi, zdecydowanego wysiłku (Wirja-paramita)
    5. Paramita medytacji, koncentracji (dhyana-paramita)
    6. Paramita mądrości (pradżnia-paramita)

    Dana

    Dana (skr., pali) dar, jałmużna, ofiara.

    Trzy rodzaje szczodrości (dawania):

    1. Materialna
    Przykładowo może być to ofiarowanie pożywienia lub pieniędzy ludziom, zwierzętom, głodnym duchom czy innym istotom. Bardzo ważna jest przy tym czystość intencji dającego, czyli nie myślenie o swoich korzyściach, lecz pragnienie wsparcia wszystkich istot. Mówi się wręcz o tym, że jeśli trafi się nam posiadanie jakichś rzeczy, zatrzymywanie ich dla siebie jest objawem chorobliwym. W tym życiu nie na wiele się przydadzą, w przyszłym wcale. Jeśli mamy co jeść i w co się ubrać powinniśmy się tym również podzielić. Bezgraniczne dawanie oznacza również oddanie swojego życia, jeśli zajdzie taka potrzeba.
    2. Duchowa
    Dawanie na poziomie duchowym oznacza przekazywanie, nauczanie Dharmy. Co jest jednak istotne, takie dawanie może i powinno być wykonywane jedynie przez osoby urzeczywistnione, posiadające już wgląd w iluzoryczną pustą naturę swojego "ja".
    3. Zapewnianie bezpieczeństwa, dawanie ukojenia
    Dawanie na tym poziomie oznacza wszystkie działania, które wyzwalają istoty od lęku i śmierci. Przykładowo może być to chronienie tych, którzy się boją, są zagubieni, odkupywanie zwierząt skazanych na rzeź, uwalnianie ryb, tonących owadów, robaków itp.

    Śila

    Śila (skr.) zobowiązania, przykazania

    Praktykowanie dyscypliny oznacza:

    1. Nie czynienie zła. Przede wszystkim oznacza to porzucenie dziesięciu negatywnych działań i zaniechanie czynienia zła ciałem, mową i umysłem.
    2. Czynienie dobra i przynoszenie pożytku innym. Co oznacza praktykowanie dobrych działań przy każdej, nawet najdrobniejszej okazji.

    Kśanti

    Kśanti (skr.; pali: khanti) cierpliwość

    Trzy aspekty cierpliwości:

    1. Cierpliwość w znoszeniu nienawiści, krzywd i niewdzięczności innych istot
    Ta forma cierpliwości polega na służeniu innym z oddaniem i miłością, bez niechęci i złości, nawet jeśli w zamian spotyka nas tylko niewdzięczność.Szantidewa na początku szóstego rozdziału swojego dzieła "Bodhisattwaczariaawatara" poświeconego właśnie paramicie cierpliwości pisze: Jakiekolwiek zasługi zgromadzilibyśmy przez tysiące kalp [...] nagły wybuch gniewu może to wszystko zniweczyć. Nie ma zła gorszego niż nienawiść i nie ma ofiary większej niż cierpliwość. Dlatego pilnie ćwicz się w cierpliwości, korzystając z wszelakich sposobów. Mówi się też o tym, że należy szanować tych, którzy nam szkodzą, ponieważ gdyby ich nie było nie mielibyśmy nawet możliwości ćwiczyć się w cierpliwości.
    2. Cierpliwość w znoszeniu przeciwności na ścieżce Dharmy
    Dla Dharmy powinno się cierpliwie znosić gorąco, zimno oraz inne niewygody. Nie należy zajmować się organizowaniem sobie komfortu codziennego życia, lecz raczej skupić się na samej praktyce.
    3. Cierpliwość w zgłębianiu trudnych zagadnień nauk buddyjskich
    Należy mieć zaufanie do głębokich nauk i starać się uchwycić ich znaczenie.

    Wirja

    Wirja (skr.; pali: wirija); siła woli, energia

    Wirja jest identyczna z szóstym członem Szlachetnej ośmiorakiej ścieżki.

    Odwaga podobna zbroi
    To entuzjazm do praktyki, oddanie dharmie całego siebie.
    Odwaga wprowadzona w czyn
    Oznacza rozpoczęcie praktyki natychmiast, bez ociągania się i kontynuowanie jej cały czas.
    Odwaga, która nie zna zaspokojenia
    To ciągłe poczucie niedosytu, które motywuje do dalszego wysiłku.

    Dhjana

    Dhjana (skr.; pali: dźhana; chin. chan-na lub chan; jap. zenna lub zen) medytacja

    Kolejne stopnie medytacji to:

    1. Wyzbycie się pożądań i przywiązania do spraw światowych; niechęć do samsary, determinacja aby się wyzwolić oraz współczucie. To jest wstęp do dalszej praktyki.
    2. Wewnętrzny spokój, skupienie na obiekcie medytacji. Stan ten cechuje też przywiązanie do doświadczeń płynących z głębokiej koncentracji do błogości, radości i przejrzystości umysłu.
    3. Kiedy wspomniane wyżej lgnięcie ustaje, pozostaje jeszcze subtelne przywiązanie do pustki. Koncentracja zwana jest wówczas "jasno rozróżniającą".
    4. Doskonałość medytacji osiągamy gdy tylko spoczywamy w rzeczywistości takiej, jaka jest, bez tworzenia czegokolwiek.

    Pradźńa

    Pradźńa (skr.; pali: pańńa; jap. hannya) mądrość

    Pradźńa w najgłębszym sensie oznacza mądrość nie intelektualną, intuicyjną, pochodzącą z doświadczenia wglądu w naturę umysłu. Uzyskuje się ją poprzez studiowanie dharmy, rozważanie jej i praktykę medytacji. Polega na zrozumieniu, że wszystkie przedmioty postrzegane przez nasze zmysły są pustymi formami, są pozbawione substancji.

    Na głębszym poziomie zrozumienia dostrzega się, iż w każdej z sześciu paramit zawierają się wszystkie pozostałe.

    Sześć zmysłów

    Hasło nie sprawdzone

    Synonim: widżniany.

    [mahajana.net]

    Sześcioma zmysłami jest sześć jakościowych spostrzeżeniowych funkcji, tj. widzenie, słyszenie, wąchanie, smakowanie, dotykanie, i tworzenie pojęć, wypełniane przez właściwy organ w odpowiedzi na bodźce.

    Sutra Szóstego Patriarchy, glosariusz

    Sześć światów

    Hasło nie sprawdzone

    [WIKI]

    Sześć światów w buddyzmie:

    1. Świat piekieł
    2. Świat głodnych duchów
    3. Świat zwierząt
    4. Świat aśurów (walczących demonów)
    5. Świat ludzi
    6. Świat bogów (niebo)

    Niekończąca się i pełna cierpienia wędrówka istot w świecie samsary to właśnie odradzanie się w sześciu światach. To w jakim świecie aktualnie przebywamy uwarunkowane jest naszym działaniem, czyli karmą. Wyjście poza cierpienia samsary jest możliwe jedynie ze świata ludzi dla istot, które osiągnęły oświecenie i są buddami.

    Doktryna sześciu światów jest albo interpretowana dosłownie, albo jako przenośne określenia stanów ludzkiego umysłu.


    A B C Ć D E F G H I J K L Ł M N Ń O P Q R S Ś T U V W X Y Z

    mahajana.net