Spis treści

Rozdział VI
Skrucha-postanowienie

Widząc w tym czasie, że uczeni oraz ludzie świeccy z Kwang Chou, Shae Chou i okolic, zebrali się razem na górze aby słuchać Dharmy, Wielki Mistrz zajął swoje miejsce i zwrócił się do nich, mówiąc:

— Zbliżcie się wszyscy, to o czym zajmujemy się tutaj musi powstać z wnętrza naszej własnej natury. Przez cały czas kiedy myśl podąża za myślą, umysł musi w naturalny sposób być spokojny. Poprzez kultywowanie i praktykowanie tego sami możecie urzeczywistnić swoje własne ciało Dharmy i uprzytomnić sobie, ze wasz umysł jest Buddhą. Tylko dzięki praktykowaniu dyscypliny i wyzwoleniu siebie wasze przyjście tutaj nie będzie daremne. Skoro przyszliście tutaj z tak daleka, nasze spotkanie w tym miejscu oznacza karmiczne powinowactwo.

A teraz, czy zechcielibyście uklęknąć na jednym kolanie? Najpierw będziemy mówili o własnej naturze i pięciu woniach ciała Dharmy. Następnie pouczę was co do bezkształtnej skruchy.

Wówczas wszyscy uklękli; mistrz powiedział:

— Pierwszą wonią jest dyscyplina. Jest to posiadanie umysłu całkowicie bez chęci poniżania i bez zła, bez zawiści i bez chciwości czy gniewu, bez gwałtowności i chęci niszczenia. To jest zwane wonią dyscypliny.

Drugą jest woń spokoju. Jest to spoglądanie na wszystkie rzeczy dobre i złe, wszystkie okoliczności i kształty, nie będąc zmieszanym w swoim własnym umyśle. To jest zwane wonią spokoju.

Trzecią jest woń mądrości. Jest to nie posiadanie żadnych ograniczeń w swoim umyśle i stałe zwracanie światła mądrości na swoją własną naturę, powstrzymywanie się od wszelkich rodzajów zła. Chociaż praktykujecie wszystkie szlachetności wasz umysł nie jest przywiązany do żadnej z nich. Jesteście pełni szacunku dla stojących wyżej i uprzejmi dla osób poślednich, oraz współczujący dla wydziedziczonych i biednych. To jest zwane wonią mądrości.

Czwartą jest woń niezależności. Jest to nie posiadanie żadnych dążeń w swoim umyśle [...] nie myślenie o szlachetności i nie myślenie o występku, bycie pogodnym bez zakłóceń. To jest zwane wonią niezależności.

Piątą jest woń niezależności od opinii. Z umysłem już wolnym od dążeń oraz dobrych i złych /przywiązań/ należy unikać pogrążania się w bezużytecznym kultywowaniu ciszy. /Oznacza to zatem, że/ powinniście rozlegle studiować i często słuchać, oraz urzeczywistniać wasz pierwotny umysł, osiągając zrozumienie wszystkich zasad Buddyzmu. Jest to przyjmowanie wszystkich wydarzeń z łagodnością w duchu, bez /myśli o/ sobie czy innych1, zmierzając wprost ku bodhi, którego prawdziwa natura jest niezmienna. To jest zwane wonią niezależności od opinii. Musicie zapalić w sobie /kadzidło/ tych woni. Nie poszukujcie ich na zewnątrz.

Obecnie chcę nauczyć was wszystkich bezkształtnej skruchy-postanowienia2, uwalniającej trzy części naszego życia od zła, tak, że wszyscy mogą oczyścić i uspokoić trzy karmy.

Szlachetni i uczeni słuchacze, powtarzajcie wszyscy za mną te słowa:

Ja brat ..., od tej chwili, w miarę jak moje przeszłe, obecne i przyszłe myśli następują po sobie, nie pozwolę aby zostały one splamione niewiedzą i ułudą. Całkowicie uznaję i żałuję złej karmy winy powstającej z niewiedzy i ułudy, którą zgromadziłem w przeszłości; i postanawiam natychmiast położyć im kres, nie pozwolić im powstawać nigdy więcej.

Ja brat ..., od tej chwili, w miarę jak moje przeszłe, obecne i przyszłe myśli następują po sobie, nie pozwolę aby zostały one splamione przez arogancję i kłamliwość. Całkowicie uznaję i żałuję złej karmy winy powstającej z arogancji i kłamliwości i postanawiam natychmiast położyć im kres, nie pozwolić powstać im nigdy więcej.

Ja brat ..., od tej chwili, w miarę jak moje przeszłe, obecne i przyszłe myśli następują po sobie, nie pozwolę aby zostały one splamione poprzez przywiązanie i zazdrość. Całkowicie uznaję i żałuję złej karmy winy powstającej z przywiązania i zazdrości i postanawiam natychmiast położyć im kres, nie pozwolić powstać nigdy więcej.

Szlachetni i uczeni słuchacze, to co zostało powiedziane jest bezkształtną skruchą-postanowieniem. Jakie jest znaczenie skruchy? Jakie jest znaczenie postanowienia? Skruchą jest żałować swoich przeszłych błędów, z których powstała zła karma winy wyrastająca z głupoty, ułudy, arogancji, oszukaństwa, przywiązania i zazdrości. Żałować ich całkowicie, tak aby nie powstały nigdy ponownie, jest tym co rozumie się przez skruchę. Postanowienie oznacza, że urzeczywistniwszy teraz przebudzenie, będzie się odtąd odcinać wszystko co przynosi złą karmę winy powstającą z głupoty, ułudy, arogancji, oszukaństwa, przywiązania i zazdrości, i że tego się nigdy nie uczyni ponownie. To jest znaczenie postanowienia, tak, że mówimy o skrusze i postanowieniu łącznie.

Zwykli ludzie ulegając niewiedzy i ułudzie znają jedynie skruchę swoich przeszłych nieprawości; nie wiedzą jak przeciwstawić się przyszłym błędom. Z powodu tego braku zdecydowania ich przeszła wina nie dobiega kresu i błędy pojawiają się ponownie w przyszłości. Jeżeli wina przeszłości nie dobiega kresu a błędy pojawiają ponownie w przyszłości, jak może to być zwane skruchą?

Obecnie, kiedy dokonaliśmy tego aktu skruchy, powinniśmy wszyscy uczynić cztery wielkie ślubowania. Każdy z was powinien oddać swój umysł całkowitej uwadze.

Ślubujemy wyzwolić wszystkie istoty w naszych własnych umysłach. Ślubujemy odciąć nieskończone namiętności w naszych własnych umysłach. Ślubujemy poznać nieograniczoną Dharmę w naszej własnej naturze. Ślubujemy osiągnąć najwyższy stopień stanu Buddhy w naszej własnej naturze.

Szlachetni i uczeni słuchacze, jeżeli posiadacie wielkie współczucie, jak możecie nie ślubować wyzwolenia wszystkich istot bez ograniczeń? Ale czyniąc tak, to nie ja, Hui Neng, jest tym który je wyzwala.3

Istoty wewnątrz umysłu są tymi, które zwane są błądzącym i zwiedzionym umysłem, występnym umysłem, oszukańczym i fałszywym umysłem, przywiązanym i zazdrosnym umysłem, złym i zatruwającym umysłem. Wszystkie takie rodzaje umysłów są wszystkimi istotami. Każdy musi uwolnić je ze swej własnej natury. To jest zwane prawdziwym wyzwalaniem.

Co oznacza samo-wyzwolenie wewnątrz swojej własnej natury? Jest to wyzwolenie wypaczonych poglądów, namiętności, niewiedzy, chwytania, i wszystkich takich istot wewnątrz czyjegoś własnego umysłu za pomocą doskonałego wglądu. Kiedy tylko posiadacie doskonały wgląd, wówczas mądrość bodhi zniszczy te niewiedzące, chwytające, łudzące się, oraz pełne pragnień istoty. Każda wyzwalana jest za pomocą odpowiednich środków: błąd wyzwalany jest poprzez prawowierność; ułuda wyzwalana jest poprzez urzeczywistnienie; niewiedza wyzwalana jest poprzez wiedzę; zło wyzwalane jest poprzez cnotę. Bycie wyzwolonym w ten sposób zwane jest prawdziwym wyzwoleniem.

Co do ślubowania odcięcia bezgranicznych namiętności, polega to na użyciu mądrości pradżni własnej natury dla wykorzenienia z umysłu próżnego i błędnego myślenia.

Co do ślubowania studiowania bezgranicznej Dharmy, to jest to konieczność stałego praktykowania prawowiernej Dharmy wglądania w swoją własną naturę. Oto znaczenie prawdziwego uczenia się.

Co do ślubowania osiągnięcia najwyższego stanu Buddhy, oznacza to, że kiedy potraficie mieć zawsze wasz umysł poddany dyscyplinie prawdziwej, prawowiernej /Dharmy/, puszczając zarówno złudzenia jak i przebudzenie, i kiedy posiadacie zawsze powstającą pradżnię, porzucając zarówno rzeczywiste jak i nierzeczywiste [...] wówczas ujrzycie naturę Buddhy, wówczas osiągniecie Stan Buddhy, gdy tylko to słowo zostanie wspomniane. Sposób praktykowania tych ślubowań, to czynienie tego bezustannie z chwili na chwilę.

Teraz, kiedy złożyliśmy cztery wielkie ślubowania, pouczę was w bezkształtnych Trzech Schronieniach4.

Szlachetni i uczeni słuchacze, znajdujemy schronienie w bodhi, ponieważ jest to tym co jest ostateczne zarówno dla zasługi jak i pradżni.

Znajdujemy schronienie w doskonałym wglądzie, ponieważ jest to tym co jest ostateczne w porzucaniu pożądań.

Znajdujemy schronienie w spokoju, ponieważ jest to wartość ostateczna nawet pośród wielkich ilości ludzi.

Od tego dnia na przyszłość, traktując bodhi jako nauczyciela, nie będziemy już znajdowali schronienia w tych błędnych poglądach diabła, czy też w tych, którzy są poza Dharmą, lecz /będziemy przebywali/ z trzema klejnotami naszej własnej natury, których blask jest zawsze widoczny sam przez się.

Radzę wam znaleźć schronienie w trzech klejnotach waszej własnej natury; w Buddzie, co oznacza bycie przebudzonym; w Dharmie, która oznacza utrzymywanie doskonałego wglądu; w Sandze, która oznacza spokój. Jeżeli w waszym własnym umyśle znajdujecie schronienie w bodhi, błąd i ułuda nie powstają, pożądania zmniejszają się, zadowolenie jest osiągane i jesteście w stanie być niezależni od bogactwa i kształtów. To jest zwane tym co ostateczne zarówno dla zasługi jak i dla pradżni.

Jeżeli w waszym własnym umyśle znajdujecie schronienie w doskonałym wglądzie, jedna myśl podąża za drugą bez fałszywych poglądów. Kiedy nie ma żadnych fałszywych poglądów wówczas nie ma siebie ani innych, nie ma arogancji, chciwości, żądzy, uprzedzenia czy przywiązania, i to jest zwane tym co ostateczne przy porzuceniu pożądań.

Jeżeli w waszym własnym umyśle znajdujecie schronienie w spokoju, oznacza to posiadanie swojej własnej natury niesplamionej, nieprzywiązanej, do jakiegokolwiek rodzaju ziemskich niepokojów, żądzy, pragnień i okoliczności. To jest zwane wartością ostateczną nawet pośród wielkich ilości ludzi.

Jeżeli praktykujecie w ten sposób, to jest to znajdowanie schronienia w was samych.5 Zwykli ludzie nie rozumiejąc tego, mogą recytować trzy schronienia od rana do nocy, ale jeżeli jest to znajdowanie schronienia w Buddzie, to gdzie znajduje się Buddha? Jeżeli nie potraficie dostrzec Buddhy, w czym będziecie szukali schronienia? Takie słowa są szczytem ułudy.

Szlachetni i uczeni słuchacze, każdy musi wejrzeć głęboko w siebie i nie posługiwać się swoim umysłem w błędny sposób. Sutry jasno formułują te rozróżnienie, mówiąc, aby znajdować schronienie w Buddzie wewnątrz siebie. Nie mówią one aby znajdować schronienie w jakimkolwiek innym Buddzie. Jeżeli nie znajdujecie schronienia w swoim własnym Buddzie, nie macie gdzie znaleźć schronienia. Ale jeżeli teraz urzeczywistniliście siebie, każdy z was powinien znaleźć schronienie w trzech klejnotach swojego własnego umysłu. Wewnątrz, uporządkować naturę swojego własnego umysłu; na zewnątrz, być pełnym szacunku dla innych; oto znajdowanie schronienia wewnątrz siebie samego.

Obecnie, kiedy znaleźliście już schronienie w waszych własnych trzech klejnotach, powinniście wszyscy skupić uwagę, ponieważ zamierzam objaśnić tożsamość Trikaji6 z Buddhą własnej natury. Tym sposobem wszyscy możecie ujrzeć swoją własną Trikaję i poprzez to urzeczywistnić swoją własna naturę.

Powtarzajcie wszyscy to co mówię:

Znajdujemy schronienie w czystym, spokojnym Buddzie Dharmakaji naszego własnego fizycznego ciała. Znajdujemy schronienie w stu tysiącach Buddhów Nirmanakaji w naszym własnym fizycznym ciele. Znajdujemy schronienie we wszechogarniającym Buddzie Sambhogakaji wewnątrz naszego własnego fizycznego ciała.

Fizyczne ciało jest zajazdem /Trikaji/, ale nie może być nazwane jej domem, ponieważ Buddha Trikaja znajduje się wewnątrz naszej własnej natury. Wszyscy ludzie, kimkolwiek by nie byli, posiadają ją. Ale dlatego, że wasz własny umysł jest zwiedziony, nie dostrzegacie waszej wewnętrznej natury i poprzez to poszukujecie Buddhy Trikaji na zewnątrz, nie zdając sobie sprawy, że Buddha Trikaja przebywa pośrodku czyjegoś własnego ciała.

Słuchajcie wszyscy mej nauki. Umożliwi wam ona oczyszczenie waszej własnej natury i znalezienie Buddhy Trikaji wewnątrz waszych własnych ciał. Ten Buddha Trikaja wyrasta z naszej własnej natury i nie może być uzyskany z zewnątrz.

Jakie jest znaczenie czystego i spokojnego Dharmakaji Buddhy? Natura ludzkiej istoty jest pierwotnie czysta i spokojna, a dziesięć tysięcy rzeczy wyrasta z jej własnej natury. Z myślenia o rzeczach złych powstają złe czyny. Z myślenia o rzeczach szlachetnych powstają dobre czyny. Tak samo jest z wszystkimi innymi rzeczami wewnątrz własnej natury. Jest ona jak niebo, które jest zawsze czyste i gdzie słońce oraz księżyc są zawsze jasne. Ponieważ jednak mogą je zaciemnić przepływające obłoki, wówczas jasność jest powyżej, ale poniżej jest ciemność. Jednak nagle powstaje wiatr i obłoki zostają rozproszone; wówczas jasność znajduje się zarówno powyżej jak i poniżej, a kontury wszystkiego stają się widoczne. Własna natura zwykłej istoty zawsze płynie i wędruje i podobna jest do obłoków na niebie.

Szlachetni i uczeni słuchacze, wiedza jest jak słońce, pradżnia jest jak księżyc, a mądrość-pradżnia świeci zawsze, jednakże stan przywiązania do zewnętrznych okoliczności pozwala myślom ułudy, jak przepływającym obłokom, zaciemnić własną naturę, a wówczas jej świetlistość nie jest urzeczywistniana. Jednakże, jeżeli zetkniecie się z prawdziwą i prawowierną Dharmą i będziecie jej słuchali, i sami z siebie uwolnicie się od ułudy, wówczas będzie istniało czyste rozumienie zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz, tak, że dziesięć tysięcy rzeczy stanie się widzialnymi wewnątrz waszej własnej natury. Ktoś, kto urzeczywistnił swoją własną naturę jest rzeczywiście taki jak to i to jest zwane czystym i spokojnym Buddhą Dharmakają.

Szlachetni i uczeni słuchacze, znajdowanie schronienia we własnej naturze naszego własnego umysłu jest znajdowaniem schronienia w prawdziwym Buddzie. Ktoś, kto tak postępuje, całkowicie usuwa z wnętrza swojej własnej natury nieszlachetny umysł, zawistny i zazdrosny umysł, przymilny i schlebiający umysł, egotyczny, samolubny umysł, podstępny, kłamliwy umysł, potępiający umysł, pyszny umysł, zdeprawowany umysł, arogancki umysł, i nieszlachetną umysłową działalność każdego typu w każdym czasie. Stałe dostrzeganie swojego własnego błędu i nie rozważanie dobrych czy złych stron u innych jest znajdowaniem schronienia w sobie samym. Stałe praktykowanie skromności i utrzymywanie postawy powszechnego poważania jest wglądaniem w swoją własną naturę z czystym rozumieniem i bez dalszego zastoju czy przeszkody. Oto znajdowanie schronienia w sobie samym.

Jakie jest znaczenie dziesięciobilionorakiej Nirmanakaji? Jeżeli ktoś nie myśli o dziesięciu tysiącach rzeczy, jego natura fundamentalnie jest jak pustka. Ale jedna chwila zastanowienia zwana jest przekształceniem. Myślenie o sprawach złych przekształca w czyśćce. Myślenie o sprawach szlachetnych przekształca w nieba. /Myślenie/ pełne złości przekształca w smoki i węże. /Myślenie/ o litości i współczuciu przekształca w Bodhisattwę. /Myślenie/ pradżnią przekształca w świat transcendentalny. Głupie myślenie i przywiązania przekształcają w niższe krainy. Czyjaś własna natura posiada to mnóstwo przekształceń, których istnienia osoba podległa ułudzie nie jest świadoma. Jeżeli kolejne myśli są złe, podąża się zawsze złą ścieżką, ale jeśli powracacie do jednej szlachetnej myśli, pradżnia pojawia się natychmiast. To jest zwane Buddhą Nirmanakają własnej natury.

Jakie jest znaczenie doskonałej Sambhogakaji? Na przykład, tak jak lampa może usunąć ciemność, która istniała przez tysiące lat, tak jedna prosta myśl mądrości może położyć kres dziesięciu tysiącom lat głupoty. Nie myślcie o przeszłości, która przeminąwszy nie może zostać uchwycona; ani też nie myślcie stale o przyszłości. Kiedy każda kolejna myśl wystarcza sobie, wglądacie w waszą własną naturę.

Chociaż dobro i zło różnią się, nasza własna natura jest niedwoista, i ta niedwoista natura zwana jest prawdziwą naturą. Wewnątrz tej prawdziwej natury nie ma zabarwień cnotą czy występkiem, i to jest tym co zwane jest doskonałym Buddhą Sambhogakają. Kiedy wewnątrz naszej własnej natury powstaje jedna zła myśl, niweczy ona dobrą karmę dziesięciu tysięcy kalp. Ale kiedy wewnątrz naszej własnej natury powstaje jedna szlachetna myśl, położony zostaje kres złu tak licznemu jak piaski Gangesu. Dzieje się tak wprost, aż osiągnie się najwyższe bodhi. Wglądać w siebie w każdej myśli, nie tracąc czystości pierwotnego umysłu, zwane jest Sambhogakają.

Szlachetni i uczeni słuchacze, kiedy w Dharmakaji powstaje myślenie, wówczas jest to Buddha Nirmanakaja. Kiedy wglądamy w naszą własną naturę, tak jak myśl następuje po myśli, to jest Buddha Sambhogakaja. Samourzeczywistnienie, samodyscyplina i cnoty zasługi własnej natury – są czyimś prawdziwym domem. Skóra i mięso są fizycznym ciałem, ale fizyczne ciało jest zajazdem; nie jest to nasz dom. Konieczną rzeczą jest jedynie urzeczywistnić trzy ciała waszej własnej natury, wówczas poznacie Buddhę waszej własnej natury.

Mam wiersz o tym co bezkształtne, który, jeżeli wdrożycie w praktykę, pozwoli przez samo przytoczenie słowa, natychmiast rozproszyć nagromadzoną odpłatę i winę podlegania ułudzie. Poemat brzmi następująco:

Osoby pogrążone w ułudzie doskonalą się przez wzgląd na zasługi
A nie poprzez wzgląd na Dharmę.
Są tak pogrążone w ułudzie że nazywają samodoskonalenie się dla zasług, postępowaniem za Dharmą.
/Chociaż jest prawdą/, że dawanie jałmużn i miłosierdzie przynoszą zasługi bez granic,
Jednakże trzy zła7 są nadal czynne wewnątrz umysłu.
Zgromadzonymi zasługami zamierzają położyć kres złej karmie,
Ale w przyszłości, kiedy zjawia się pomyślność, zła karma jest jednak w środku.
Sednem sprawy jest usunięcie przyczyny winy z wnętrza umysłu,
I dla każdej osoby prawdziwa skrucha wewnątrz swojej własnej natury.
Natychmiastowe przebudzenie Mahajany jest prawdziwą skruchą,
I jeśli usuwacie błędy i dążycie szlachetną drogą, nie będzie tam winy.
Aby studiować Dharmę musicie stale głęboko wglądać w waszą własną naturę,
Wówczas staniecie się tacy sami jak wszyscy Buddhowie.
Nasi patriarchowie przekazali tę bezpośrednią metodę,
Pragnąc aby wszyscy dzięki urzeczywistnieniu swojej natury mogli stać się jak jeden.
Jeżeli chcecie w słuszny sposób szukać Dharmakaji,
Porzućcie wszelkie formalistyczne obrzędy i oczyśćcie wewnętrznie wasz umysł.
Śmiało, nie ociągajcie się, wejrzyjcie w siebie.
Jeżeli to odłożycie może was spotkać nagły koniec i to życie będzie godne politowania.
Jeżeli chcecie pojąć doktrynę Mahajany urzeczywistniania swojej własnej natury,
Z szacunkiem poświęćcie się poszukiwaniu jej wewnątrz umysłu.

Mistrz powiedział:

— Powinniście wszyscy dbać o to, aby doskonalić się w ten sposób. Jeżeli przez samo przytoczenie słowa wglądacie w swoją naturę, to chociaż nawet jesteście oddaleni ode mnie o tysiąc mil, jest to tak jakbyście byli obok mnie; ale jeżeli przez samo przytoczenie tych słów nie macie urzeczywistnienia, wówczas, chociaż stoimy twarzą w twarz, jest to jednakże tak jakbyśmy byli oddaleni o tysiąc mil. Jaki pożytek byłby wtedy dla was z przyjścia z tak daleka? Uważajcie dobrze na siebie.

Kiedy całe zgromadzenie usłyszało tę doktrynę, nie było takiego, który nie otworzyłby się ku urzeczywistnieniu i nie zaczął z radością jej praktykować.


Przypisy

1
Bez /myśli o/ sobie czy innych. Specjalnym znaczeniem przekazywanym tutaj jest to, że na tym etapie nie myśli się o sobie jako o kimś różnym czy oddzielonym od innych. Bez myśli o sobie, nie ma żadnego porównywania siebie z innymi. Ponieważ w głębokim znaczeniu nauk jest tak iż problemy i troski innych dotyczą nas tak samo jak nasze własne, wówczas nie może już być dłużej jakiejkolwiek myśli o sobie oraz innych jako odrębnych bytach.
2
Skrucha, Postanowienie, Kszamajati. Etymologicznie skrucha jest zazwyczaj przyjmowana jako transliteracja kszamy, a postanowienie jako jej tłumaczenie, w ten sposób obie oznaczają skruchę. W potocznym użyciu terminu, w jego zwykłym połączeniu skrucha-postanowienie, ma on znaczenie żałowania błędów czy ubolewania nad swoimi błędami. W jego szczególnym użyciu w Buddyzmie, które Szósty Patriarcha wprowadza w tym rozdziale, skrucha i postanowienie, mają odmienne i ważne swoje własne znaczenia. Skrucha jest zarówno przyznaniem się jak i żałowaniem swoich win. Przyznanie się oznacza, że jakaś osoba jest w pełni świadoma, że jest w błędzie. Tak więc nazywamy to skruchą. Co do postanowienia, to w Buddyzmie niesie ono więcej znaczenia niż po prostu żałowanie czegoś. Kładzie ono nacisk na całym sercem czynione postanowienie nie dopuszczania się ponownie tych przewinień. Jak mówi Szósty Patriarcha, dopóki ten ostatni aspekt nie manifestuje się całkowicie, wówczas ktoś jest wciąż nieświadomy i pogrążony w ułudzie.
3
Ale czyniąc tak, to nie ja, Hui Neng, jest tym, który je wyzwala. To zdanie wydaje się być bez związku dopóki nie wejdziemy w głębsze doktryny Buddyzmu. W Sutrze Diamentowej, rozdział XXV: W rzeczywistości nie ma istot wyzwolonych przez Buddhę. Jest tak, ponieważ posiadanie koncepcji istoty oraz siebie, wyzwalającego je, byłoby szczytem egotyzmu. Tak więc stwierdzenie Hui Nenga jest arcystosowne, kiedy uświadomimy sobie co było wcześniej w Sutrze. Poza tym ważnym jest aby studiować tę sutrę od początku do końca, ponieważ, co interesujące, niektóre doktryny wyłożone we wcześniejszych rozdziałach, są obalane w późniejszych, gdyż zakłada się, że czytający już posiada większą głębię zrozumienia.
4
Trzy Schronienia, Trisiarana. Trzy formuły schronienia, lub ślubowań, są zwykle wypowiadane do Trzech Klejnotów, tj. do Buddhy, Dharmy, Sanghi. Formułami są: Buddham siaranam gaczczhami, Znajduję schronienie w Buddzie; Dharmam siaranam gaczczhami, Znajduję schronienie w Dharmie; Sangham siaranam gaczczhami, Znajduję schronienie w braterstwie /mnichów/. Porównaj to z omówieniem Szóstego Patriarchy.
5
Jest to znajdowanie schronienia w sobie samym. Sutra Mahaparinirwany: Bądź dla siebie lampą, bądź dla siebie schronieniem.
6
Trikaja, trzy ciała lub natury stanu Buddhy. Istnieją różne inne tradycje wyjaśnienia tego terminu. Istota wyjaśnienia Szóstego Patriarchy jest następująca: 1) Dharmakaja, ciało Dharmy, jest czystym spokojnym urzeczywistnieniem czyjejś własnej natury. 2) Nirmanakaja, ciało przekształcenia, oznacza, że w niezliczonej ilości wydarzeń własna natura pozostaje niezachwianie cnotliwa bez zmiany. 3) Sambhogakaja, nie jest to ciało nagrody, ale ciało odpłaty, które całkowicie rozumie karmę, ale ani jej nie zaciemnia, ani też nie jest przez nią zaciemniane. Należy zwrócić uwagę, że Szósty Patriarcha mówi, iż wszystkie te aspekty są jednym, wszystkie znajdując się wewnątrz jednostki; ich osiągnięcie oznacza osiągnięcie stanu Buddhy.
7
Trzy zła, takie same jak trzy trucizny, tj. chciwość, gniew, niewiedza lub przywiązania.

mahajana.net