Glosariusz

Alajawidżniana

Świadomość-składnica, Zbiorczy intelekt lub świadomość; zapoczątkowująca lub zbiorcza inteligencja; podstawowa świadomość /Keith/. Jest to magazyn lub całkowitość świadomości, zarówno absolutnej jak i względnej. Jest to magazyn doświadczenia, skandh, i wszystkich rzeczy na jakich opierają się w swoim istnieniu odczuwające istoty.

Bezkształtny, Nie-forma, animatta, nirabhasa

Termin: bezkształtny mieści w sobie nierealność, sztuczność form i zjawisk. Tak więc bezkształtny powinien oznaczać nieobecność jakiejkolwiek sztuczności rytuału czy przestrzegania form. Powinien znaczyć, że praktyka czy słowa pochodzą i znajdują się bezpośrednio w czyimś sercu i umyśle.

Bodhi, mądrość

Bodhi /od słowa budh/ oznacza: wiedzę, rozumienie, i doskonałą mądrość. Jest to również nazwa drzewa pod którym Buddha osiągnął oświecenie, drzewa Bodhi.

Bodhisattwa

Odnosi się do buddysty, którego dążenie nie jest skierowane ku własnemu zbawieniu, ale zbawieniu całej ludzkości. Osoba, która osiągnęła stan Buddhy, ale żyje wciąż jak zwykła osoba, tak, by mogła pomóc innym odnaleźć ich własną drogę wyjścia z cierpienia. Jest to uważane za charakterystyczną, wyróżniającą cechę Szkoły Mahajany.

Cierpienie, dukkha

Gorycz, nieszczęśliwość, cierpienie, ból, niedola, trudność. Istnieją wykazy dwóch, trzech, czterech, pięciu, ośmiu i dziesięciu kategorii; dwiema są: wewnętrzne, tj. fizyczne i umysłowe, i zewnętrzne, tj. atak z zewnątrz; czterema są: narodziny, starzenie się, choroba, i śmierć; ośmioma są te cztery łącznie z bólem rozdzielenia z tym co się kocha, bólem zetknięcia się z tym czego się nienawidzi, bólem niezrealizowania swoich celów, i z bólem który spowodowany jest przez pięć skandh.

Cnota

Patrz: cnota zasługi.

Cnota zasługi

W terminologii buddyjskiej ma to pewne specjalne znaczenia. Cnota zasługi zakłada nie tylko istnienie dobroczynnych działań bez spodziewania się nagrody, ale również wewnętrznych zasług, które wiążą się z wyzwoleniem swojego umysłu ze wszystkich przywiązań, złudzeń, i fałszywych poglądów, i z powrotem do ich pierwotnego, dawnego stanu czystości i spokoju. Jest to często mieszane, tak jak to zrobił cesarz Wu z cnotą bogactwa. To jest zwykłe dokonywanie dobrych uczynków, z którymi związany jest pewien stopień oczekiwania nagrody. Ponieważ tą nagrodą jest zazwyczaj dobra pomyślność, jest ona zwana cnotą bogactwa, do której możemy zastosować termin cnota karmiczna. Ale najważniejszym faktem jest to, że nie ma w tych czynnościach towarzyszącej dyscypliny umysłu, tak więc nie mogą one być nazwane cnotą zasługi, która jest sednem rozważań Patriarchy. Dla wyjaśnienia tych odmiennych punktów widzenia używamy raczej pełnego terminu cnoty zasługi, niż po prostu: zasług, ponieważ ważnym jest aby te różnice były jasno rozumiane.

Cztery klasy, czaturwarga

Cztery wargi /grupy lub stany/, tj. bhikszu, mnisi; bhikszuni, mniszki; upasaka, świeccy wyznawcy; i upasika, świeckie wyznawczynie. Dwie ostatnie grupy są tymi, które żyją ze swoimi rodzinami; dwie poprzednie, w klasztorach i zakonach.

Cztery mądrości

Czterema formami mądrości Buddhy są:

1. Mądrość wielka i okrągła jak zwierciadło.
2. Mądrość spokoju.
3. Mądrość cudownej kontemplacji.
4. Mądrość doskonaląca działanie.

Cztery odniesienia, cztery awasthy, lub cztery rodzaje widzenia

W Buddyzmie Ch'an, w widzeniu siebie nie należy być samolubnym czy egoistycznym.

W widzeniu innych należy porzucić postawę, że cierpienia innych nie dotyczą nas.

W widzeniu ludzkości należy przełamać i usunąć wszelkie przeszkody, tak, aby nie oddzielać żadnej ludzkiej istoty bez względu na kolor skóry, wierzenia, lub kraj z którego pochodzi.

W widzeniu siebie w przyszłości należy zrozumieć, że w praktykowaniu Buddyzmu nie ma ani dążenia ani osiągania, tj. nie ma niczego, do czego należałoby dążyć jako do celu lub nagrody, nie ma więc niczego do osiągnięcia.

Cztery żywioły

cztery żywioły, z których utworzone są wszystkie rzeczy; tj. ziemia, woda, ogień i wiatr /powietrze/. reprezentują one: ciało stałe, płyn, ciepło, i ruch.

Czysty i spokojny, parisiuddhi

Jest to stan, w którym czyjś umysł jest czysty i spokojny, wolny od jakiegokolwiek zła, skalania czy niepokoju. Jest to również pierwotny stan naszej własnej natury. Ten pierwotny stan może być osiągnięty jedynie poprzez całkowite usunięcie jakichkolwiek złych i błędnych myśli.

Dewy, niebiosa

Niebo; dzień; również: dewa, oznaczające boską istotę, świat niebiański.

Dharmadhatu

Dharmadhatu lub kraina dharmy

1. Termin używany czasami do wszystkich rzeczy noumenalnych (???) i zjawiskowych.
2. Termin stosowany również w stosunku do otwarcia się danej osoby ku mądrości Buddhy, lub otwarcia czyjejś własnej krainy Dharmy, po osiągnięciu oświecenia.

Dharmakaja

Duchowe lub prawdziwe ciało. Ucieleśnienie Prawdy i Prawa. Pierwsze z trzech ciał, Trikaji. Używa się tego określenia, gdy mówi się o trzech ciałach Buddhy, ale w rozdziale VI Hui Neng wykazuje, że znajdują się one w czyjejś własnej naturze, kiedy odrzucone zostają złudzenia oraz istnieje czyste rozumienie zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz.

Doskonały wgląd

Samjagdriszti, słuszne poglądy, rozumienie czterech szlachetnych prawd; pierwsza z wiedzy czterech szlachetnych prawd. W ogólnym zastosowaniu tego określenia w tej sutrze, są to poglądy oparte na naukach Patriarchy i Buddhów. Są to szlachetne, prawdziwe poglądy raczej niż nasze własne koncepcje tego co słuszne. To jest prawowierna Dharma.

Dyscyplina, śila

Patrz: wskazania

Dziesięć tysięcy rzeczy

Wszystkie rzeczy, zawierające wszystkie rzeczy o charakterze noumenu i fenomenu. Również: sposoby, wszystkie metody, tak jak w: mistrz powinien znać dziesięć tysięcy metod nauczania.

Dziesięć tysięcy – użyte jest w znaczeniu całości, całkowitości, ilości tak wielkiej, że jest niepoliczalna.

Dżniana

Wiedza; mądrość; określana jako decyzja lub sąd w odniesieniu do zjawisk lub wydarzeń oraz ich zasad, rzeczy oraz ich podstawowych praw. Patrz również: cztery mądrości i przypis VII – 19.

Ekajana

Eka, oznaczające jeden, jedność; Jana, pojazd.

Tak więc: jeden pojazd. Zupełny, całkowity pojazd. Czasami odnosi się to do Mahajany jako do całkowitego i ostatecznego etapu Buddyzmu.

Jednakże, jak mówi Szósty Patriarcha, Buddha w rzeczywistości wypowiedział tylko jedną buddyjską janę. /Patrz: Sutra Saddharma Pundarika/. Ale z powodu różnorodnych zdolności ludzi jest ona podzielona na klasy, jako forma upaji. /Patrz również: rozdział VII sutry, rozmowa pomiędzy Szóstym Patriarchą a Fa Ta/.

Guny, pył, jakość

W sanskrycie znaczeniem jest jakość – element drugorzędny. W chińskim, dosłownym znaczeniem jest pył, mała cząstka. Symbolicznie, oznacza ona troski naszego codziennego życia.

Hetupratjaja, uwarunkowanie, wydarzenie przyczynowe

W Buddyzmie ma specjalne znaczenie uwarunkowania lub okolicznościowej przyczyny sposobności lub wydarzenia. W przeciwieństwie do tego, hetu jest najbliższą, bezpośrednią przyczyną. Przykładem hetupratjaji lub przyczynowości, jaki jest często stosowany, jest ten, w którym pratjaja jest korzystną glebą dla hetu – jako nasienia. Nasienie potrzebuje dla siebie gleby do wzrastania. Gleba potrzebuje nasion aby móc karmić. Jest to związek wzajemnego powiązania. Stąd pochodzi przyczynowość lub hetupratjaja, dla oznaczenia przyczynowego powiązania, powinowactwa.

Intelekt

Manas jest szóstym z sadajatan; termin, który oznacza zarówno organ jak i działania zmysłowe, tj. oko, ucho, nos, język, ciało, i umysł, oraz ich działania. Jedną z funkcji manasu jest działać jako korelator funkcji i reakcji pierwszych pięciu zmysłów. Inną funkcją jest funkcja bycia intelektem – świadomą działalnością umysłową. Jest to pojmowanie oparte na własnych wiadomościach, wiedzy, i doświadczeniach tego żywotu.

Jana

Pojazd, jakikolwiek środek transportu; termin ten stosowany jest w Buddyzmie w znaczeniu doprowadzania ludzi do wyzwolenia. Dwoma głównymi rodzajami są: Hinajana i Mahajana – wielki pojazd.

W Mahajanie istnieje pragnienie rozszerzenia wiedzy o wyzwoleniu by wszyscy jej przestrzegali, oraz pragnienie doprowadzenia wszystkich do stanu Buddhy.

Natomiast w Hinajanie jest więcej z idei samowyzwolenia. W istocie rzeczy, w szerokim spojrzeniu na Buddyzm, Hinajana nie jest odmiennym rodzajem Buddyzmu; jest to może bardziej fundament, zasadnicza podstawa dla jego bardziej zaawansowanego praktykowania w Mahajanie.

Kalać, zanieczyszczać, plamić

Również: zabarwiać, być zarażonym – stosowane do skalań, namiętności. Jeżeli ktoś posiada w swoim umyśle te niepokoje, jest on przez nie zanieczyszczony, i przez to jest wciąż pogrążony w ułudzie i niewiedzy.

Kalpa

Eon, epoka – baśniowy okres czasu. Również: okres życia.

Karma

W sanskrycie znaczy działanie. Stąd wyniknęło jej znaczenie przyczyny i skutku, lub, jak w chińskim, przyczyny i wyników. Oznacza to, że nasze żywoty są rezultatami naszych przeszłych myśli i działań. Nasza przyszłość jest tworzona przez nasze obecne myśli i działania.

Korzeń, mula

Mula, korzeń, podstawa, to co jest przyrodzone, wrodzona właściwość natury jakiejś osoby, np. może to być szlachetnymi korzeniami lub korzeniami zła w naturze jakiejś osoby. Te ostatnie muszą zostać dokładnie usunięte na drodze do Buddyzmu.

Najbardziej interesującym aspektem korzeni lub wzorców myślowych jest akt, że dana osoba wnosi w to życie wzorce myślowe, które rozwinęła w swoich poprzednich żywotach, na przykład: bycia zagniewanym. Z tych powodów, dana osoba może być często bardzo zagniewana i z powodu swojego przyzwyczajenia do tego miałaby bardzo wielkie trudności, po pierwsze w zrozumieniu tego, a po drugie w usunięciu tego.

Kszamajati

Patrz: przypis VI – 2.

Mahajana

Patrz: Jana

Mahapradżniaparamita

Maha – wielki; pradżnia – mądrość; paramita – wywodzące się z parama: najwyższe, szczytowe; tak więc Mahapradżniaparamita oznacza wielką mądrość metody osiągnięcia przeciwległego brzegu, tj. całkowitego oświecenia.

Manowidżniana

manah; manas; tłumaczony jako umysł /aktywny/

Manowidżniana określana jest przez Traktat o Widżnianach, jako siódma z widżnian, a mianowicie manas, co oznacza myślenie i ocenianie lub kalkulację. Jest to umysł aktywny, lub aktywność umysłu, ale określenie to jest również stosowane do samego umysłu. Patrz również: przypis VII – 19.

Mądrość, pradżnia

Mądrość, rozumienie, i przenikliwość. Jest to moc uchwycenia podstawowej zasady rzeczy. Termin ten jest często używany ze słowem dżniana, wiedzy w znaczeniu mądrości opartej na bezmiernej wiedzy poznania.

Medytacja, dhjana

Dhjana jest metodą medytacji, w której na początku ktoś siedzi spokojnie, tak, że jego umysł staje się uciszony i spokojny. Celem jest zrozumienie i zyskanie większego wglądu we własny umysł, tak aby ten spokój mógł być zachowany przez cały dzień. Służy to również osiągnięciu większego oświecenia w swoich codziennych czynnościach, by ujrzeć, w którym miejscu zboczyło się ze ścieżki. Dla dalszego rozważania tej praktyki patrz: Fung i Fung, Tso-Ch'an I, Amerykańska Akademia Studiów Azjatyckich, San Francisco, 1954.

Natura Buddhy, Buddhata

Oznacza ona wrodzoną każdemu naturę oświecenia czy gnozy /wiedzy/, czyli stan Buddhy. Chociaż ta potencjalność mieści się we wszystkich, wymaga ona wytrwałego pielęgnowania szlachetnych korzeni zanim jej owoc może dojrzeć.

Nie-myśl

W istocie oznacza to nieobecność myśli, które są bezpodstawne, nieuzasadnione, zuchwałe, czy fałszywe. Jak mówi Szósty Patriarcha, nie wiąż się z przeszłością, nie zatrzymuj się w teraźniejszości, ani nie pobudzaj osiemdziesięciu czterech rodzajów pyłu w swoim myśleniu. Wszystkie te zapylone myśli nie powinny być obecne – to jest nie-myśl. Reszta to myśli czyste, szlachetne, dobroczynne.

Nieprzebywanie

Nieprzebywanie – nie pozwalanie myślom na zatrzymywanie się i przez to nie pozwolenie aby stały się przywiązane do czegokolwiek. Szczególnie zawiązuje kogoś w supły zatrzymywanie się na przeszłości, teraźniejszości, czy przyszłości.

Nirmanakaja

Jedno z trzech ciał Trikaji. Metamorficzne ciało Buddhy, które posiada moc przyjmowania jakiegokolwiek kształtu dla głoszenia Prawdy. W tej sutrze Szósty Patriarcha wykazuje, że nasza własna natura posiada mnogość przekształceń, czego nieświadoma jest osoba pogrążona w ułudzie. Jeżeli wszystkie te błędne myśli zostają usunięte i pojawia się pradżnia, my również możemy posiąść Nirmanakaję własnej natury.

Nirwana

Dosłownie w sanskrycie oznacza to: zdmuchnięty, wygasły, martwy, zmarły. Ale użycie tego terminu w Buddyzmie nie jest takie samo. Tutaj, oznacza to, że jest to stan umysłu, w którym nic się nie pojawia ani nie zanika. Co więcej, nie ma tam koncepcji nie pojawiania się czy zanikania. W tym znaczeniu podobne jest to o wiele bardziej do spokoju ustania, lecz Nirwana nie jest spokojem ustania. To ostatnie jest praktyką prowadzącą do nirwany. W naturalnym pojawianiu się i zanikaniu myśli, spokój ustania może wciąż zachowywać pewien pozór powiewu zapachu. Ale w nirwanie zupełnie nie ma pozostałości pojawiania się czy niepojawiania się, zanikania czy nie zanikania. Jest to ostateczna takość nirwany /patrz: Sutra Diamentowa, rozdział III, na Temat Prawdziwej Zasady Mahajany/.

Innym znaczeniem jest zastosowanie tego określenia do śmierci Buddhów. Odnosi się to do wejścia w nirwanę, gdzie nie istnieje ani dobieganie kresu /śmierć/ ani pojawianie się /narodziny/. Powiedzieć, że to istnieje, byłoby wciąż przywiązaniem do samsary.

Pierwotny umysł

Pierwotne serce lub umysł; czyjeś własne serce. Wrodzony umysł, ten, który jest wrodzenie czysty i spokojny.

Pogrążony w ułudzie, maja

Łudzić, oszukiwać, wywoływać zamieszanie; ułuda, iluzja. Używane w sensie tkwienia w ułudzie, że nietrwałość codziennego świata jest trwała. Stąd świat maji, tj. świat złudzeń.

Pojawianie się i zanikanie, utpadanirodha

1. Narodziny i śmierć, wytwarzanie i unicestwianie; wszelkie życie, wszystkie zjawiska, posiadają narodziny i śmierć, początek i kres.
2. W tej sutrze termin ten jest często używany w odniesieniu do pojawiania się i zanikania procesów myślowych. Zasadą jest – dlaczego tracić czas unicestwiając niepotrzebne lub błędne myśli, gdy jedyne co należy zrobić to po prostu ich nie wywoływać czy wytwarzać.

Pole zasług

Obszar błogosławieństwa, dobrej pomyślności i zasług. Mieści to w sobie karmiczne założenia, że ktoś czyni dobro w oczekiwaniu nagrody. W przeciwieństwie do tego, zaawansowany buddysta powinien być poza tym stopniem. Winien być wówczas obszarem szlachetności dla rodzaju ludzkiego.

Pomyślność

Doskonalić się dla osiągnięcia pomyślności.

To słowo jest powszechnie ale błędnie stosowane zamiast cnoty zasługi. Doskonalenie się dla dobra pomyślności jest zarzutem, jaki Szósty Patriarcha stawia wszystkim osobom pogrążonym w ułudzie. Ktoś, kto świadczy jakiegokolwiek rodzaju dobroczynność, jeśli niesie ona ze sobą intencję stania się lepszym tak na tym świecie jak i gdzie indziej, doskonali się dla osiągnięcia pomyślności. Zawiera to w sobie nagrodę. Tak więc pomyślność czy zasługa pomyślności nie powinna być mieszana z cnotą zasługi, która nie tylko że nie posiada takiego założenia, ale niesie również ze sobą wyraźne wymaganie oczyszczenia własnego serca i umysłu z całego błędnego myślenia. Dla dalszego rozważenia patrz: początek rozdziału III i poemat na końcu rozdziału VI. Patrz również przypis III - 2.

Postanowienie, kszamajati

Patrz: skrucha

Przebudzenie

Przebudzenie, wielkie

Przebudzenie, pojąć, postrzec, mieć wgląd. Implikuje to moc bezpośredniego zrozumienia. Termin ten w Buddyzmie oznacza bezpośredni wgląd w swój własny umysł, wiedzę o tak bezpośrednim charakterze, że zwana jest przebudzeniem. Jest to tak jakby ktoś rzeczywiście spał przez cały czas aż do tej chwili. Przebudzenie może być czasowe, ale wielkie przebudzenie oznacza stan, w którym ktoś nie popada już więcej z powrotem w stan niewiedzy.

Przeciwległy brzeg

W przeciwieństwie do samsary, ciągłego koła narodzin i śmierci, które jest tym brzegiem, przeciwległy brzeg znajduje się poza strumieniem dharmy, który płynie pomiędzy tym a drugim brzegiem. Jest to osiągnięcie Stanu Buddhy.

Przeszkody, warana, awarana

Zasłona, zapora, przegroda; lub określenie dla namiętności czy jakiegokolwiek złudzenia ograniczającego oświecenie. Zawiera ono również odniesienie do czyjejś przeszłej karmy z jej wieloma złymi wzorami myśli, które często pojawiają się w nas, aby stanąć w poprzek naszemu podążaniu słuszną drogą. Zazwyczaj pojawia się to w formie koncepcji, które są błędne, ale z czego nie potrafimy sobie sami zdać sprawy. Tak więc stają się one zaporami do naszego dalszego oświecenia.

Przykazania, śila

Śila są wskazaniami, nakazami, zakazami, przepisami i prawami. Pięcioma podawanymi zazwyczaj są: /1/ nie zabijać; /2/ nie kraść; /3/ nie cudzołożyć, /4/ nie kłamać, /5/ nie pić za dużo. Odnosi się to oczywiście nie tylko do uczynków, ale bardziej dobitnie do myśli. Co więcej, w rzeczywistej praktyce wszystkie złośliwe, niepotrzebne, i bezwartościowe myśli powinny być porzucone zanim serce i umysł staną się czyste. Dopiero po tym można praktykować głębsze nauki.

Pustka, próżnia, siunja

Istnieje kilka znaczeń tego terminu. Jednym jest to, że ktoś opróżnia umysł, tak, że jest on całkowicie cichy i przez to nie myśli o niczym. Szósty Patriarcha określił to jako zwodniczy, wypaczony pogląd. Pustka, tak jak stosowana jest tutaj, odnosi się do umysłu podobnego do pustki przestrzeni, w której mogą być zawarte wszystkie rzeczy, jednakże nie ma tam ani jednej rzeczy do której jest się przywiązanym. Nieograniczona przestrzeń reprezentuje szerokość serca i umysłu danej osoby w odniesieniu do wszystkich spraw. Odnosi się to do wielkości spokoju umysłu danej osoby, który nie jest nigdy wzburzony przez jakieś wrodzone lub nabyte przywiązanie.

Samadhi, spokój, niewzruszoność, medytacja

Nie powinno to być uważane za bycie całkiem bez uczuć czy emocji i bycie nieporuszonym wobec niedoli kogoś innego. Ten spokój ma raczej znaczenie bycia w równowadze bez względu na to jakie jest zamieszanie. Jest to nieporuszoność biegłego lekarza w czasie krytycznej sytuacji. Odczucia litości i współczucia nie są obecne, ale stają się raczej bodźcami do większej konstruktywnej działalności niż do płaczu, zawodzenia i biadolenia.

Sambhogakaja

Odpłata, nagroda.

Ciało

Ciało nagrody, sambhogakaja Buddhy, w którym raduje się on nagrodą za swoje prace. Jedno z trzech ciał Trikaji.

W tej sutrze Patriarcha wykazuje, że Sanbhogakaja znajduje się w naszej własnej naturze – że kiedy prawdziwa natura nie jest zabarwiona zarówno przez szlachetność jak i występek, wówczas jest ona doskonałą Sambhogakają Buddhy. Patrz rozdział VI.

Skalania, klesia

Są to troski, kłopoty, cierpienia wynikające z namiętności oraz niewiedzy, które zakłócają i zachmurzają umysł; symbolicznie przedstawione są jako trzy trucizny: pożądanie, wstręt, i ułuda. To są korzenie z których powstaje wiele różnorodnych niepokojów – tak wiele, że przypisuje się im liczbę 84000.

Skandhy, pięć

Pięć skupisk, czy składników, lub właściwości osoby.

1. rupa, materia, forma, tj. fizyczna forma w powiązaniu z pięcioma organami zmysłowymi.
2. wedana, wrażenie, odczucie, spostrzeżenie, działanie umysłu w powiązaniu z rzeczami.
3. sandżnia, koncepcja, lub rozróżnianie, działanie umysłu podczas różnicowania.
4. samsara, działanie umysłu uwzględniającego upodobania i niechęci, dobro i zło.
5. widżniana, zdolność umysłowa i wiedza w odniesieniu do poznawania i spostrzegania, różnicujące działanie w problemach i wydarzeniach.

Skrucha-postanowienie lub skrucha, kszamajati

Skrucha-postanowienie. W znaczeniu etymologicznym, skrucha jest zazwyczaj traktowana jako transliteracja kszamy, a postanowienie jako jej tłumaczenie – tak więc obie oznaczają skruchę. W potocznym posługiwaniu się tym terminem, w jego zwykłym połączeniu skrucha-postanowienie, niesie on znaczenie żałowania za błędy lub ubolewania nad popełnionym złem. W jego specjalnym zastosowaniu w Buddyzmie, które Szósty Patriarcha wykłada w rozdziale VI, skrucha i postanowienie niosą swoje własne odmienne i ważne znaczenia. Skrucha jest zarówno uznaniem jak i żałowaniem swoich błędów. Uznanie oznacza, że dana osoba jest w pełni świadoma bycia w błędzie. Dlatego też nazywamy to skruchą. Co do postanowienia, to w Buddyzmie niesie ono więcej znaczenia niż po prostu żałowanie. Jego akcent spoczywa na serdecznym postanowieniu nie popełniania tych błędów nigdy więcej. Szósty Patriarcha głosi, że dopóki nie zostanie całkowicie zamanifestowany ten ostatni aspekt, wówczas ktoś wciąż jest nieświadomy i pogrążony w ułudzie. Tak więc ilekroć skrucha używana jest sama, niesie ona znaczenie skruchy i postanowienia.

Spokój ustania

Stan bycia niezmąconym, niezmieszanym, i w cichej radości. Całkowita nieobecność zbytecznych rzeczy w umyśle. Jest to bycie świadomym bez podniecenia. Jest to praktyka skierowana ku wyzwoleniu – ale jest czasami mylona z nirwaną.

Spostrzeganie

Jest to odzwierciedlać, postrzegać, zauważać swoje myśli w miarę jak się pojawiają. Z dwóch chińskich znaków tego określenia, pierwszy to: zauważać, obserwować; i drugi: oświetlić, odzwierciedlić. Połączenie oznacza zauważanie i odzwierciedlanie swoich myśli w miarę jak powstają. Nie tylko znać myśli, ale i motywacje dla pojawiania się takich myśli. Jest to metoda sprowadzenia nieświadomego do świadomego, ponieważ w motywacji znajduje się wiele stron naszego własnego charakteru, na które zamykamy oczy. Jeżeli będziemy badali to w ten sposób z pradżnią, możemy wykorzenić wiele naszych błędnych myśli.

Sutra

Klasyczne dzieła, ale zwykle częściej stosowane w sanskrycie w odniesieniu do kazań Buddhy. W chińskim zastosowanie tego terminu jest szersze i obejmuje dzieła mędrców.

Szczery

Równy, zrównoważony, spokojny, bezpośredni, uczciwy, opanowany. Odnosi się to do serca i umysłu, które są niezmieszane przez jakiekolwiek zło, niespętane przez jakiekolwiek przywiązanie.

Sześć bram lub sześć organów, sześć indrij

Pierwszy chiński znak dosłownie oznacza: sześć, drugi, drzwi, bramy, otwory. Razem, te słowa, chociaż odnoszą się do sześciu wejść lub bram, w rzeczywistości oznaczają te same organy, tj. oko, ucho, nos, język, ciało, i ośrodek pojęć.

Sześć jakości lub gun

Patrz pod: guny.

Sześć zmysłów, widżniany

Sześcioma zmysłami jest sześć jakościowych spostrzeżeniowych funkcji, tj. widzenie, słyszenie, wąchanie, smakowanie, dotykanie, i tworzenie pojęć, wypełniane przez właściwy organ w odpowiedzi na bodźce.

Tajemnica

— zawiły, tajemny, ciemny, mroczny, głęboki i bezdenny. Termin używany zarówno przez Taoistów jak i Buddystów.

Takość, tathata

Tak, tatha

Dosłownie: tak, w taki sposób, podobnie jak, tak jak. W Buddyzmie stosowane jest to jako rzeczywistość, takość wszystkich rzeczy – natura rzeczy takich jakimi są. Jest to używane często ze słowem autentyczny, prawdziwy /lub też to słowo zawarte jest/ w połączeniu jako bhutatathata. W tym sensie oznacza ostateczną rzeczywistość, absolut, który może być znaleziony we własnej naturze jako – prawdziwa takość własnej natury.

Jest to również zwykle używane jako jak jest. Wnioskiem jest to, że przyjmujemy wszystkie rzeczy takimi jakie są, nie zakłócając ich naszymi własnymi zakorzenionymi uprzedzeniami i niechęciami.

Tao, marga

Marga, sposób, droga, słuszna ścieżka, prawdziwa zasada. Droga do wyzwolenia poprzez oświecenie. Prawdziwa, wrodzona natura wszechświata. Termin ten jest stosowany w naukach Lao-Tzu i jego zwolenników, którzy są taoistami. Jest on również stosowany w Buddyzmie w znaczeniu drogi, ścieżki, oraz Dharmy.

Trikaja

Potrójne ciało, lub natura Buddhy, tj. Dharmakaja, Sambhogakaja, i Nirmanakaja. Należy zwrócić uwagę na sposób w jaki Patriarcha w rozdziale VI umieszcza Trikaję wewnątrz czyjejś własnej natury.

Trzy schronienia, trisiarana

Trzy formuły schronienia, lub ślubowań kierowanych do Trzech Klejnotów, tj. do Buddhy, do Dharmy i Sanghi. Formułami są:

Buddham siaranam gaczczhami, znajduję schronienie w Buddzie;
Dharmam siaranam gaczczhami, znajduję schronienie w Dharmie;
Sangham siaranam gaczczhami, znajduję schronienie w Bractwie /mnichów/.

Porównaj to z wypowiedzią Szóstego Patriarchy.

Trzy trucizny, również: trzy zła

Trzema truciznami są: chciwość lub pożądania; gniew, nienawiść lub uraza; głupota, tępota i przywiązania do rzeczy oraz wyobrażeń, które niechętnie i opornie się porzuca, nawet jeżeli wie się, że są złe. Są to podstawowe źródła niepokojów, złudzeń i namiętności.

Umysł

Słowo umysł ma różne znaczenia, z których jedno jest anatomicznym oznaczeniem fizycznego serca, którego schematyczny wykres nie różni się od chińskiego znaku. Odnosi się ono również do serca jako miejsca myślenia i uczuć w jego nie fizycznym sensie, a zatem jako do umysłu. W tym ostatnim znaczeniu jest to interpretowane jako magazyn czyichś wszystkich przeszłych myślowych wzorców dobra i zła. Oczyszczanie go do jego czystego pierwotnego stanu odsłania własną naturę.

Uwarunkowanie /wydarzenie/, pratjaja

W Buddyzmie posiada to specjalne znaczenie uwarunkowania lub okolicznościowej przyczyny sposobności czy wydarzenia. W przeciwieństwie do ???, hetu jest najbliższą, bezpośrednią przyczyną. Przykładem hetupratjaji lub przyczynowości, jaki jest często stosowany, jest ten, w którym pratjaja jest korzystną glebą dla hetu jako ziarno. Przyczynowość stosowana jest również dla oznaczenia pokrewieństwa, powiązania przyczynowego.

Widżniana

Umiejętność odróżniania czy postrzegania lub rozpoznawania; rozróżnianie, rozumienie, pojmowanie; wyodrębnianie, inteligencja, wiadomości, nauka, wiedza – mądrość. Patrz również: sześć zmysłów.

Własna natura, swabhawa

W chińskim: czyjaś wrodzona natura lub czyjaś naturalna natura. Słowo naturalny jest tutaj używane w podstawowym znaczeniu pierwotnego stanu. Dojście do tego naturalnego stanu poprzez uwolnienie się z wszelkich pęt przywiązań i skalań, jest jednym z ważnych punktów tej sutry.

Wypaczone poglądy

Wykrzywione, wypaczone, zmącone; widzieć, pogląd, koncepcje.

Tak więc wypaczone poglądy są tymi, które nie są właściwe czy poprawne. Są one poglądami opartymi na przywiązaniach, niepokojach, błędnych pojęciach, i przez to odbiegają od prawdy.

Wyzwolenie, paramita

Przejść, przekroczyć, przeprawić się przez /ocean narodzin i śmierci/, również ratować /inne istoty/. Onosi się to do praktyki za pomocą której ktoś może dotrzeć do przeciwległego brzegu. Jak mówi Szósty Patriarcha, oznacza to porzucenie wszczynania i zatrzymywania myśli.

Zjawiska formalne, Dharmalakszana

1. Aspekty, cechy i formy wszystkich rzeczy.
2. To, że wszystkie rzeczy posiadają tylko jedną naturę, różniąc się jedynie formą.
3. Również: wgląd w Dharmę, tj. że ktoś uchwycił Dharmę. Jeżeli ktoś to posiada, wówczas powinien to puścić.

mahajana.net