Kłoda
(Darukakhandhasuttaṃ; SN 35.200)
Pewnego razu Błogosławiony przebywał w Adżhei na brzegu rzeki Ganges. Ujrzał wielką kłodę niesioną prądem rzeki blisko brzegu i rzekł do mnichów:
– Mnisi, czy widzicie tę kłodę niesioną prądem rzeki?
– Tak, panie.
– Mnisi, ta kłoda nie zbacza ku bliższemu brzegowi, nie zbacza ku dalszemu brzegowi, nie tonie pośrodku rzeki, nie zostaje wyrzucona na brzeg, nie chwytają jej istoty ludzkie, nie chwytają jej istoty nie-ludzkie, nie chwytają jej wiry i nie gnije w środku; będzie płynąc ku oceanowi, podążać ku oceanowi, zmierzać ku oceanowi. Dlaczego tak się dzieje? Gdyż wody Gangesu płyną ku oceanowi, podążają ku oceanowi, zmierzają ku oceanowi.
Tak też, mnisi, jeśli nie zboczycie ku bliższemu brzegowi, nie zboczycie ku dalszemu brzegowi, nie utoniecie pośrodku, nie zostaniecie wyrzuceni na brzeg, nie pochwycą was istoty ludzkie, nie pochwycą was istoty nie-ludzkie, nie pochwycą was wiry i nie zgnijecie w środku, będziecie płynąc ku Nieograniczonemu, podążać ku Nieograniczonemu, zmierzać ku Nieograniczonemu. Dlaczego tak się dzieje? Gdyż właściwy pogląd płynie ku Nieograniczonemu, podąża ku Nieograniczonemu, zmierza ku Nieograniczonemu.
Gdy Błogosławiony to rzekł, pewien mnich zapytał go:
– Czym, panie, jest „bliższy brzeg”? Czym jest „dalszy brzeg”? Czym jest „utonięcie pośrodku”? Czym jest „wyrzucenie na brzeg”? Czym jest „pochwycenie przez istoty ludzkie”? Czym jest „pochwycenie przez istoty nie-ludzkie”? Czym jest „pochwycenie przez wiry”? Czym jest „gnicie w środku”?
– „Bliższy brzeg”, mnisi, oznacza sześć zmysłów wewnętrznych. „Dalszy brzeg” oznacza sześć zmysłów zewnętrznych. „Utonięcie pośrodku” oznacza żądzę i przyjemność.
„Wyrzucenie na brzeg” oznacza złudzenie „ja”.
A czym jest „pochwycenie przez istoty ludzkie”? Czasem mnich angażuje się w sprawy gospodarzy, wspólnie z nimi przeżywa przyjemność i smutek, raduje się, gdy oni się radują, cierpi, gdy oni cierpią i traktuje ich obowiązki, jakby były jego. To oznacza „pochwycenie przez istoty ludzkie”.
A czym jest „pochwycenie przez istoty nie-ludzkie”? Czasem mnich prowadzi święte życie myśląc o świecie dew; [myśli wtedy]: „Dzięki tej cnocie lub praktyce lub skromności lub świętemu życiu stanę się kiedyś dewą”. To oznacza „pochwycenie przez istoty nie-ludzkie”.
„Pochwycenie przez wir” oznacza pięć ścieżek zmysłowości.
A czym jest „gnicie w środku”? Czasem mnich jest niezdyscyplinowany, zły, nieczysty, podejrzany w swych poczynaniach, skryty w swych działaniach i nie jest uważny, choć twierdzi, że jest inaczej; nie wiedzie świętego życia, choć twierdzi, że to robi; jest zepsuty w środku, pałający pragnieniem, nieczysty z natury. To oznacza „gnić w środku”.
W pobliżu stał pastuszek Nanda. Powiedział on do Błogosławionego:
– Panie, nie zboczę ku bliższemu brzegowi, nie zboczę ku dalszemu brzegowi, nie utonę pośrodku, nie zostanę wyrzucony na brzeg, nie pochwycą mnie istoty ludzkie, nie pochwycą mnie istoty nie-ludzkie, nie pochwyci mnie wir i nie zgnije w środku. Chciałbym udać się z wami, chciałbym zostać przyjęty do grona mnichów.
– W takim razie, Nando, odprowadź krowy do właścicieli.
– Krowy odnajdą drogę, gdyż są przywiązane do swych cieląt.
– Odprowadź krowy do właścicieli, Nando.
Odprowadziwszy krowy do właścicieli, pastuszek Nanda przyszedł do Błogosławionego i powiedział:
– Panie, odprowadziłem krowy do właścicieli. Pozwól mi udać się z wami, pozwól mi dołączyć do grona mnichów!
Tak oto pastuszek Nanda udał się z Błogosławionym i dołączył do grona mnichów. I wkrótce po przyjęciu – mieszkając samotnie, odcięty od świata, uważny, uparty i z głębokim postanowieniem – w niedługim czasie osiągnął i utrzymał stan, który jest ostatecznym celem świętego życia, dla którego ludzie słusznie porzucają swe domy; samodzielnie osiągnął ową wiedzę w tym życiu. Wiedział: „Narodziny dobiegły końca, święte życie zostało dopełnione, zadanie zakończone. Nie ma już dla mnie nic więcej na tym świecie”. I tak oto czcigodny Nanda dołączył do grona arhantów.
