Dōgen Kigen
„Jeśli w życiu-i-śmierci jest budda, nie ma życia-i-śmierci”1. „Jeśli w życiu-i-śmierci nie ma buddy, nie ma błądzenia pośród życia-i-śmierci”. Są to słowa Chiashana i Tingshana2, dwóch mistrzów zen, a ponieważ obaj osiągnęli Drogę3, zapewne nie są [te słowa] bez znaczenia.
Chcąc uwolnić się od życia-i-śmierci powinieneś jasno zrozumieć znaczenie [tych słów]. Jeśli będziesz poszukiwał buddy na zewnątrz życia-i-śmierci, [to tak jakbyś] skierował dyszle [wozu] na północ kierując się ku Yueguo4 albo zwrócił się twarzą ku południu próbując dojrzeć Wielkiej Niedźwiedzicy5. Tworzysz przez to [jedynie] przyczyny życia-i-śmierci zbaczając z drogi [wiodącej ku] wyzwoleniu. Zrozumiawszy, że życie-i-śmierć nie są niczym innym jak nirwaną, nie czuj odrazy do życia-i-śmierci ani nie pragnij nirwany. Wtedy po raz pierwszy uwolnisz się od życia-i-śmierci.
Błędem jest [myśleć, że] życie zmienia się w śmierć. Życie jest [absolutną rzeczywistością] czasu, zawiera w sobie „wcześniej” i „później”. Dlatego właśnie w Dharmie Buddy mówi się, że życie jest „niezrodzone”6. Śmierć także jest [absolutną rzeczywistością] czasu, zawiera w sobie „wcześniej” i „później”. Z tego powodu mówi się, że śmierć jest nie-umieraniem7. Za życia nie ma niczego innego poza życiem. Podczas śmierci nie ma niczego innego poza śmiercią. Za życia oddaj się jedynie życiu, w chwili śmierci [jedynie] za nią podążaj. Nie czuj odrazy [do życia-i-śmierci] ani nie pragnij [życia-i-śmierci]. Życie-i-śmierć jest Życiem buddy. Odrzuciwszy je, zatracisz Życie buddy. Jeśli będziesz chciał je zatrzymać lgnąc do życia-i-śmierci, również stracisz Życie buddy i zostanie ci [jedynie sama] forma buddy. Nie czując odrazy [do życia-i-śmierci] ani nie podążając [za życiem-i-śmiercią], po raz pierwszy będziesz umysłem buddy. Nie analizuj jednakże tego [zwykłym] umysłem ani nie staraj się tego opisać słowami. Zamiast tego, zapomnij o umyśle i ciele oddając je buddzie, a wszystko będzie się działo przez buddę. Podążając za tym, nie wysilając się i nie analizując niczego, uwolnisz się od życia-i-śmierci i zostaniesz buddą. Któż [zrozumiawszy to] będzie trzymał się swego [zwykłego] umysłu?
Istnieje niezwykle prosta droga do tego, aby stać się buddą — zaprzestań czynić zła, nie przywiązuj się do życia-i-śmierci, bądź pełen współczucia dla wszystkich żyjących istot, okazuj szacunek tym, którzy są wyżej od ciebie i miłosierdzie wobec tych, którzy są od ciebie niżej8, porzuć nienawiść i pożądanie. Nie twórz [niepotrzebnych] myśli w umyśle ani nie zamartwiaj się. To nazywa się buddą. Nie poszukuj żadnego innego buddy.
- 1. Termin ten określa wieczny kołowrót nieustannego cyklu narodzin i śmierci (sanskr. saṃsāra, chiń. lunhui, jap. rinne).
- 2. Chiashan Shanhui (805-881) i Tingshan Shenying (771-853).
- 3. Tzn. osiągnęli Przebudzenie
- 4. Starożytna prowincja chińska istniejąca między okresem Wiosen i Jesieni (między 722 a 481 r. p.n.e) a okresem Walczących Królestw (między początkiem V w. p.n.e., a 221 r. p.n.e. ). Obecna prowincja Zhejiang.
- 5. Gwiazdozbiór okołobiegunowy nieba północnego, a zarazem trzecia co do wielkości konstelacja nieba.
- 6. Por. Sutrę Serca Wielkiej Doskonałości Mądrości: „Śāriputro, pustka jest właśnie cechą wszystkich zjawisk. Nie rodzą się one i nie giną”.
- 7. Patrz wcześniejszy przypis
- 8. Lub: „Poszukuj [drogi prowadzącej do] Przebudzenia i pomagaj żyjącym istotom” (chiń. shangqiuputi xiahuazhongsheng, jap. jōgubodai gekeshūjo).
