Święty

383.

Wysilaj się, święty człowieku! Odetnij strumień (pragnień) i porzuć zmysłowe pożądanie. Wiedząc o rozpadzie wszystkich uwarunkowanych rzeczy, stań się o święty człowieku tym, kto poznaje to, co nie zostało stworzone (Nibbanę)!^[1] 1

384.

Gdy święty człowiek osiągnął szczyt dwóch ścieżek (medytacyjnego skupienia i wglądu), poznaje Prawdę i wszystkie jego okowy pękają. 2

385.

Dla kogo nie ma ani tego brzegu, ani drugiego brzegu, ani też obu, kto jest wolny od trosk i więzów — tego zwę świętym człowiekiem.^[2] 3

386.

Kto oddaje się medytacji i jest bez skazy, kto jest stały i czyni, co powinien czynić, kto jest wolny od jątrzących skalań i kto osiągnął najwyższy cel — tego zwę świętym człowiekiem. 4

387.

Słońce jaśnieje za dnia, księżyc jaśnieje nocą. Wojownik jaśnieje w swej zbroi, święty człowiek jaśnieje w medytacji. Zaś Budda jaśnieje bez ustanku, lśniąc dniem i nocą. 5

388.

Zwany jest świętym człowiekiem, ponieważ porzucił zło. Zwany jest pustelnikiem, ponieważ z jego postępowania promienieje pogoda. A ponieważ wyrzekł się swych skalań, zwany jest ascetą. 6

389.

Nie wolno uderzyć świętego człowieka ani też święty człowiek, gdyby go ktoś ugodził, nie powinien wpadać w gniew. Hańba temu, kto by uderzył świętego człowieka, i jeszcze większa hańba temu, kto wpada w gniew. 7

390.

Dla świętego człowieka nie ma lepszej rzeczy, niż gdy powstrzymuje swój umysł od rzeczy, które są drogie ziemskiemu sercu. Na ile wykrusza się sama myśl uczynienia komuś krzywdy, na tyle ustępuje cierpienie. 8

391.

Kto nie dopuszcza się zła w czynie, słowie ani w myśli, kto jest powściągliwy na te trzy sposoby — tego zwę świętym człowiekiem. 9

392.

Tak jak bramiński duchowny czci swój ofiarny ogień, tak należy z oddaniem poważać kogoś, od kogo poznało się Dhammę, której nauczał Budda. 10

393.

Nie poprzez zaplecione włosy, nie przez pochodzenie czy urodzenie ktoś staje się świętym człowiekiem. W kim są żywe prawda i prawość — ten jest czysty, ten jest świętym człowiekiem. 11

394.

Jakiż pożytek z twych zaplecionych włosów, niemądry człowieku? Jakiż pożytek z twego stroju ze skóry antylopy? Nadal kłębią się w tobie (namiętności), tylko zewnętrznie się oczyszczasz.^[3] 12

395.

Kto nosi szatę zszytą ze szmat, kto jest chudy, na czyim ciele widać wszędzie żyły i kto samotnie medytuje w lasach — tego zwę świętym człowiekiem. 13

396.

Nie nazwę człowieka świętym z powodu linii, z której się wywodzi, czy dla wysokiego urodzenia jego matki. Jeśli pozostaje pod wpływem krępujących przywiązań, jest on jedynie wyniosłym świeckim człowiekiem. Kogoś, kto jest wolny od przeszkód i przywiązań — tego zwę świętym człowiekiem. 14

397.

Kto odciąwszy wszystkie więzy nie drży już z lęku, kto przezwyciężył wszelkie przywiązania i jest wyzwolony — tego zwę świętym człowiekiem. 15

398.

Kto przeciął rzemień (nienawiści), wstęgę (pragnienia) i powróz (fałszywych poglądów) wraz z uprzężą (utajone złe skłonności), kto usunął zaporę (niewiedzy) i jest oświecony — tego zwę świętym człowiekiem. 16

399.

Kto bez urazy znosi zniewagi, ciosy i kary, kogo prawdziwą mocą i siłą jest cierpliwość — tego zwę świętym człowiekiem. 17

400.

Kto jest wolny od gniewu, oddany, cnotliwy, pozbawiony pragnień, samoopanowany, kto przybrał swe ostatnie już fizyczne ciało — tego zwę świętym człowiekiem. 18

401.

Kto nie czepia się przyjemności zmysłowych niczym woda liścia lotosu czy ziarno gorczycy ostrza igły — tego zwę świętym człowiekiem. 19

402.

Kto w tym właśnie życiu urzeczywistnia kres swego cierpienia, kto odłożył brzemię i wyzwolił się — tego zwę świętym człowiekiem. 20

403.

Ktoś o dogłębnej wiedzy, mądry, zręczny w rozróżnianiu pomiędzy złymi i właściwymi ścieżkami, kto osiągnął najwyższy cel — tego zwę świętym człowiekiem. 21

404.

Kto trzyma się na uboczu zarówno od tych, co mają własne domostwa, jak i od ascetów, kto podróżuje bez stałego miejsca pobytu i ma jedynie nieliczne potrzeby — tego zwę świętym człowiekiem. 22

405.

Kto wyrzekł się gwałtu wobec wszystkich żywych istot, i słabych, i silnych, kto ani nie zabija, ani nie powoduje innych do zabijania — tego zwę świętym człowiekiem. 23

406.

Kto jest przyjazny pośród wrogich, spokojny pośród gwałtownych i wolny od przywiązań pośród ludzi skrępowanych przywiązaniami — tego zwę świętym człowiekiem. 24

407.

Od kogo żądza i nienawiść, duma i hipokryzja odpadły niczym ziarna gorczycy od ostrza igły — tego zwę świętym człowiekiem. 25

408.

Kto wypowiada słowa delikatne, pouczające i prawdziwe, kto nikogo nie gani — tego zwę świętym człowiekiem. 26

409.

Kto w tym świecie nie bierze niczego, co nie zostało mu dane, czy by to było długie czy krótkie, małe czy wielkie, dobre czy złe — tego zwę świętym człowiekiem. 27

410.

Kto nie chce niczego ani z tego świata, ani z następnego, kto jest wolny od pragnień i wyswobodzony — tego zwę świętym człowiekiem. 28

411.

Kto nie ma przywiązań, kto poprzez doskonałą mądrość jest wolny od wątpliwości i zanurzył się w Bezśmiertelność — tego zwę świętym człowiekiem. 29

412.

Kto w tym świecie wyszedł poza więzy zasług i skalań, kto jest wolny od żalu, nieskazitelny i czysty — tego zwę świętym człowiekiem. 30

413.

Kto niczym księżyc jest bez skazy, czysty, pogodny i jasny, kto wyszedł poza rozkoszowanie się istnieniem — tego zwę świętym człowiekiem. 31

414.

Kto przekroczywszy to grząskie, niebezpieczne i złudne koło istnienia, przeszedł i dotarł na drugi brzeg, skupiony w medytacji, cichy i wolny od wątpliwości, do niczego nie przywiązany osiągnął Nibbanę — tego zwę świętym człowiekiem. 32

415.

Kto porzuciwszy rozkosze zmysłowe, wyrzekł się życia rodzinnego i wybrał bezdomność, zniszczył zarówno pragnienia zmysłowe, jak i podtrzymujące się istnienie — tego zwę świętym człowiekiem. 33

416.

Kto porzuciwszy pożądanie, wyrzekł się życia rodzinnego i wybrał bezdomność, kto pokonał zarówno pragnienia zmysłowe, jak i podtrzymujące się istnienie — tego zwę świętym człowiekiem. 34

417.

Kto odrzuciwszy ludzkie związki i przekroczywszy poza niebiańskie więzy, jest zupełnie wyzwolony od wszelkich ograniczeń — tego zwę świętym człowiekiem. 35

418.

Kto odrzuciwszy wszystkie upodobania i niechęci, stał się spokojny, odrzucił głębsze pokłady istnienia i niczym bohater pokonał wszelkie światy — tego zwę świętym człowiekiem. 36

419.

Kto pod każdym względem zna śmierć i odradzanie się wszystkich istot, kto jest całkowicie nieprzywiązany, błogosławiony i oświecony — tego zwę świętym człowiekiem. 37

420.

Kogo śladów nie wytropią ani bogowie, ani aniołowie, ani ludzie — Arahata, który zniszczył wszelkie palące skalania — tego zwę świętym człowiekiem. 38

421.

Kto nie lgnie do niczego co przeszłe, obecne czy przyszłe, kto nie ma przywiązań i niczego się nie trzyma — tego zwę świętym człowiekiem. 39

422.

On, Szlachetny, Wspaniały, Bohaterski, Wielki Mędrzec, Zwycięzca, Wolny od Namiętności, Czysty, Oświecony — jego zwę świętym człowiekiem. 40

423.

Kto zna swe poprzednie narodziny, dostrzega niebo i piekło, kto dotarł do kresu narodzin i osiągnął doskonały wgląd, kto jest mędrcem, który dotarł do szczytu duchowej wspaniałości — tego zwę świętym człowiekiem. 41

1. Określenie „Święty” jest tu rozmyślnie użyte jako prowizoryczny odpowiednik słowa brahmana, dla oddania dwuznaczności tego indyjskiego terminu. Pierwotnie będąc osobami o wysokim poziomie duchowości, bramini zmienili się do czasów Buddy w uprzywilejowany kler, który swój status nabywał z urodzenia i pochodzenia, a nie z prawdziwej wewnętrznej świętości. Budda usiłował przywrócić słowu brahmana jego pierwotną konotację, utożsamiając prawdziwego „świętego” z Arahatem, który zasługuje na ten tytuł poprzez swą wewnętrzną czystość i świątobliwość, bez względu na linię rodzinną. Kontrast pomiędzy tymi dwoma znaczeniami jest uwypuklony w wersetach 393 i 396. Również tych, którzy wiedli kontemplacyjny żywot poświęcony osiągnięciu stanu Arahata można nazywać braminami, tak jak w wersetach 383, 389 i 390.
2. Ten brzeg: sześć organów zmysłów; drugi brzeg: odpowiadające im przedmioty; oba: jaźń i poczucie „mojego”.
3. W czasach Buddy takie praktyki ascetyczne jak noszenie zmierzwionych włosów i odzienia ze skór uznawane były za oznaki świętości.