Początek rozdziału drugiego książki An Introduction to Zen Training
Od kilku lat pośród ludzi w Europie i Ameryce rośnie zainteresowanie kulturą Wschodu, a szczególnie buddyzmem zen. Ludzie Zachodu nie tylko czytają książki o Zen, ale również coraz częściej próbują siedzieć w medytacji. Jeśli weźmiemy pod uwagę, że patriarcha – założyciel Zen – Bodhidharma był nazywany „niebieskookim mnichem – barbarzyńcą”, i że Siakjamuni Budda także należał do rasy aryjskiej, możemy powiedzieć, że medytacja Zen pochodzi z Zachodu. Nawet w Japonii, na skutek powszechnego poruszania tematu rozwoju ludzkiego, gwałtownie wzrasta liczba młodych mężczyzn i kobiet praktykujących zazen.
Jako nauczyciele Zen jesteśmy naprawdę wdzięczni za tę tendencję, zarówno w Japonii jak i na Zachodzie. Ale jeśli tylko przyjrzymy się powodom, dla których ludzie siedzą, okaże się, że są one bardzo różne i czasami nie brzmią zbyt dobrze. Dlatego też nasza radość z tych tendencji nie jest pełna. Nie można powiedzieć, że wszyscy ci, którzy po raz pierwszy pukają do bram Zen aspirują do zrozumienia jego podstawowego znaczenia.
Jeśli w gazetach i czasopismach czytamy artykuły o zdrowotnych korzyściach płynących z wkładania siły w dolną część brzucha podczas siedzenia, albo zdania takie jak „zazen jest dobre dla twojego zdrowia”, możemy oczekiwać, że wielu chorych i słabych czytelników natychmiast potraktuje zazen jako sposób na dobre zdrowie. Podobnie, ponieważ świat staje się coraz bardziej chaotyczny i pomieszany, każdy może łatwo ulec duchowemu zmęczeniu i skłonności do neurozy. Z tego powodu na pewno jest wielu, którzy siedzą w medytacji dla terapii umysłowej.
Kiedy zastanawiam się nad moimi doświadczeniami zauważamy, że są one teraz tak mgliste, że nie mogę przypomnieć sobie celu, dla którego rozpocząłem trening Zen. Pamiętam, że w szkole podstawowej przeczytałem historię o człowieku zwanym Oki Teisuke. Jeden z jej fragmentów mówił o tym, że Teisuke śmiertelnie się przeraził, kiedy obcy młody człowiek ćwiczący zazen w grobowej ciszy nagle na niego krzyknął. Po tym jak mu powiedziano, że ta duchowa siła jest rozwinięta przez trening Zen, Teisuke sam zaczął ćwiczyć. Pamiętam, że nie znałem słowa „Zen” i często szukałem go w słownikach i pytałem ludzi o jego znaczenie. Ale ciągle nie rozumiałem i to pytanie wciąż do mnie powracało. Być może właśnie to przyprowadziło mnie kilka lat później do Zen.
Z pewnością dawni nauczyciele słyszeli o uczniach używających Zen dla zdrowia i odnowy duchowej, czy też o takich, którzy ćwiczyli zafascynowani siłą sprawiającą, że można przerazić kogoś jednym krzykiem. Ale musieli płakać na samą myśl o tym, że Zen może być używany w taki właśnie sposób.
Jasna decyzja — dlaczego chcesz uczyć się Zen — jest ważną kwestią, od której zależy, czy twój trening się uda, czy też zbłądzisz na manowce. Jest to główny powód, dla którego nauczyciele zawsze podkreślali ten punkt. Tradycyjne pouczenie mówi: „Jeśli ktoś nie ma prawdziwej determinacji aby osiągnąć oświecenie, wszystkie jego wysiłki pójdą na marne”. Jest to prawdziwe w każdej nauce, nie tylko w Zen. Tak jak najpierw koncentrujesz się na celu, zanim wycelujesz strzałę, tak jeśli skoncentrujesz swój umysł i zdecydowanie określisz kierunek, w którym zmierzasz – jesteś już w połowie drogi. To oznacza, że: „w jakim celu?...” jest pytaniem wielkiej wagi.
W pierwszej części klasycznego tekstu Zazen-gi jest powiedziane:
Bodhisattwowie, którzy uczą się pradźńi-mądrości muszą najpierw mieć głębokie współczucie dla wszystkich istot i głębokie pragnienie aby je wszystkie ocalić. Muszą praktykować medytację samadhi z wielką uwagą. Odrzucając praktykę zazen tylko dla własnego wyzwolenia, muszą obiecać przewieźć odczuwające istoty na drugi brzeg.
Z drugiej jednak strony, musimy dostrzec, że wykładanie o znaczeniu determinacji i koncentracji prawdopodobnie na nic się nie zda w przypadku osób, które nic nie wiedzą o Zen. Bez względu na to jaki jest Twój cel kiedy rozpoczynasz trening, na nauczycielu spoczywa odpowiedzialność poprowadzenia cię na właściwą ścieżkę. Na przykład, jeśli osoba rozpoczyna zazen w celach zdrowotnych, ale potem jest zdolna przyjąć odpowiednie przewodnictwo nauczyciela, stopniowo będzie coraz bardziej zaawansowana w kroczeniu tą drogą, zacznie mieć wgląd w swoją prawdziwą naturę i może ostatecznie osiągnąć oświecenie.