Na obrazku powyżej: Jiun Sonja. Kaligrafia siddham (jap. bonji) sanskryckiej litery A1. Tusz na papierze. Kongoji, Nara
Mowa Dharmy wygłoszona w Pustelni Dwóch Smoków 4 dnia 10 miesiąca, 11 roku ery Hōreki (1761) z okazji przyjęcia wskazań bodhisattwy przez szlachetną córkę Yoshinobu.
Niezwykle trudno jest uwierzyć w buddyjską Dharmę. Nie sposób wyjaśnić jej poprzez porównania ani pojąć przez ograniczoną wiedzę lub subiektywne myślenie. Jedynie osoba obdarzona błogosławieństwami z poprzednich żywotów może w nią wkroczyć poprzez moc wiary.
Nie chodzi o to, że konfucjańskie lub taoistyczne argumenty nie są dość głębokie, lecz ponieważ dotyczą one jedynie zjawisk znajdujących się przed oczami i znaczenia form, łatwo w nie uwierzyć. Buddyjska Dharma obejmuje trzy okresy zjawiskowego porządku i wyczerpuje obszar Zasad2, a ponieważ dotyczy ona bezkształtnej podstawy umysłu stąd trudno w nią uwierzyć.
Poprzez „podstawę umysłu” rozumiemy nasz prawdziwy umysł. Nasz prawdziwy umysł jest pierwotnie odmienny od koncepcji, języka i ostatecznie jest czysty i nie można nic o nim powiedzieć. Jednakże wszystkie odczuwające istoty odróżniają umysł od swego prawdziwego umysłu i czyniąc dalsze rozróżnienia zarówno ogólne jak i szczegółowe w końcu gromadzą karmę i same tworzą cykl narodzin i śmierci. Na przykład kropla rosy może zniknąć w mgnieniu oka, bez śladu, lecz wciąż zostawia za sobą wilgoć, która przyciąga inne krople rosy, które stopniowo gromadzą się zbierając się w strumień wody. W ten sam sposób, gdy powstają myśli pojawiają się zjawiska, gdy powstają zjawiska, wzbudzają one przywiązanie. W ten sposób wyłaniają się trzy światy3 a wy unosicie się i opadacie w oceanie narodzin i śmierci i poprzez niezliczone kalpy rodzicie się tu i tam przechodząc z ciemności w ciemność bez końca gromadząc cierpienia.
Mądry człowiek powinien z całą szczerością wzniecić wolę oświecenia4. Wola oświecenia jest czysta sama w swej naturze. W naturalny sposób nie ma ona żadnego związku ze sławą i zyskiem, z pożądaniami pięciu zmysłów, z dumą, próżnością, ani z narzekaniem. Raczej, w naturalny sposób wiąże się ona z łagodnością, harmonią, współczuciem i wyrozumiałością, lojalnością, synowskim oddaniem, szczerością i dobrą wiarą, pokorą i szacunkiem, medytacją i mądrością. Począwszy od Buddhów aż po latające i pełzające owady, wszystko widziane jest jako takie same w swej istocie, a cechy którymi się różnią nie giną. Zgodnie z tym poszukuje się oświecenia powyżej i przekształca się odczuwające istoty, które znajdują się poniżej; czci się tych ponad a miłuje się tych poniżej.
Miejsce gdzie wola oświecenia przyjmuje kształt i rozkwita to praktyka wskazań. To co towarzyszy praktyce wskazań to umysł wielkiego współczucia. Praktyka wskazań pozbawiona myśli oświecenia wiedzie do osiągnięcia przyjemnej odpłaty w uwarunkowanym świecie i odnosi się to do pośledniej karmy osiąganej przez ludzi i dewów. Nadejdzie czas, gdy owo wynagrodzenie się wyczerpie i jak poprzednio wpadniecie w cykl narodzin i śmierci.
Praktyka wskazań połączona z wolą oświecenia rozciąga się w nieskończoną przyszłość i w końcu prowadzi do urzeczywistnienia Stanu Buddhy. Sutry powiadają: „Buddhowie trzech okresów czasu osiągnęli wolę oświecenia poprzez te wskazania”. Każdy z was powinien w to wierzyć i zachowywać wskazania w zgodzie z Dharmą.
- 1. Uniwersalna sylaba A, pierwsza sylaba sanskrytu. Matka i źródło wszystkich dźwięków. Symbolizuje jedność całego Wszechświata i odnosi się w swej symbolice do Dainichi Nyorai czyli Wairoczny Buddhy. Jest metaforą przenikającego wszystko oświecenia. Sylaba A symbolizuje również element ziemi, czyli miejsce skąd pochodzi życie i miejsce do którego ono powraca. W ezoterycznym buddyzmie japońskim służy jako przedmiot do medytacji zwanej ajikan.
- 2. Rihokkai – jedna z czterech kategorii istnienia albo „czterech królestw Dharmy” shihokkai. Rihokkai, świat zasad, świat ostatecznej rzeczywistości odnosi się to do obszaru pustki. Jest to sfera formy, która pod każdym względem pozbawiona jest niezależnej, niezmiennej istoty.
- 3. Sangai. Obszary odradzania się odczuwających istot: świat pragnień albo żądzy, formy i bezforemny świat.
- 4. Po jap. Bodaishin, czyli bodhicitta w sanskrycie, czyli altruistyczna aspiracja, myśl, wola lub postawa do osiągnięcia pełnego oświecenia, dla dobra wszystkich odczuwających istot, którą wzbudza się i kultywuje.