(1718-1804)
Opracował Czcigodny Nyogen
Jiun urodził się w 1718 roku w rodzinie samurajskiej. Jego ojciec Kozuki Yasunori był roninem (samurajem nieprzebywającym na niczyjej służbie). Jego matka była oddaną buddystką. Chociaż jego ojciec darzył sympatią zarówno buddyzm jak i shintoizm, to jednak konfucjanizm i filozofia konfucjańskiej szkoły Chu Hsi przyciągała go najbardziej. Jiun pod wpływem myśli konfucjańskiej był pierwotnie bardzo krytycznie nastawiony do buddyzmu. Paradoksalnie jednak ostatnią wolą jego ojca było, by po jego śmierci syn został buddyjskim mnichem. Tak więc w wieku 13 lat Jiun został oddany do świątyni Horakuji, szkoły shingon risshu (shingon vinaya), której kapłan Ninko Tenki często odwiedzał dom Jiuna.
Dwa lata spędzone w świątyni nie zmieniły jego poglądów na buddyzm. Przełom nastąpił w 1732 roku, kiedy pod kierunkiem Teiki, Jiun oddawał się serii praktyk medytacyjnych mających przygotować go do wyświęcenia na mnicha shingon. Już pierwsza z tych praktyk miała tak głęboki wpływ na Jiuna, że całe jego ciało pokryło się potem, a poruszony do łez Jiun uświadomił sobie głębię buddyjskiej Dharmy.
W 1733 roku Teiki wysłał Jiuna do Kioto, by dogłębnie poznał tam konfucjanizm, który był w ówczesnej Japonii głównym ideologicznym rywalem buddyzmu. Jiun studiował w szkole słynnego neokonfucjańskiego uczonego Ito Jinsai. Trzy lata później Jiun powrócił do Horakuji, a następnie w świątyni Yachuji (centrum szkoły shingon vinaya) otrzymał wskazania mnicha-nowicjusza. Jiun powrócił do Yachuji, by otrzymać pełnych 250 wskazań. Po ich przyjęciu jego mistrz Teiki wyświęcił go na w pełni wykwalifikowanego mistrza shingon (ajari), a następnie mianował go opatem świątyni Horakuji.
Jednak awans w hierarchii shingon nie był tym, czego poszukiwał Jiun i po krótkim okresie porzucił Horakuji, i oddał się praktyce pod kierunkiem mistrza zen tradycji soto Hosen Daibai, którego uważano za jednego z najlepszych nauczycieli owych czasów. Po trzyletniej intensywnej praktyce Jiun otrzymał inka od Daibai i w 1743 roku wrócił do Horakuji. Praktyka pod kierunkiem Daibai zmieniła Jiuna kompletnie i od tej pory Jiun przywiązywał ogromną rolę do praktyki zazen jako kwintesencji buddyjskiej Dharmy. Jiun byłby wycofał się w odludne miejsce i oddał się wyłącznie praktyce zazen, gdyby nie grupa uczniów jego mistrza Teiki, która nalegała, by zrobił coś w kierunku odnowienia Prawdziwej Dharmy. W porzuconej świątyni Choeiji, Jiun wraz z grupą uczniów zainicjował ruch Shoboritsu (Winaja Prawdziwej Dharmy). Sednem tego ruchu były: przestrzeganie wskazań Winaja, medytacja i studia oraz niesekciarski charakter tradycji Shoboritsu.
Jego głębokie rozumienie buddyzmu, prosty styl życia, nacisk na medytację oraz otwartość wobec wszystkich istniejących szkół buddyzmu sprawiły, że wkrótce uczniami Jiuna stali się mnisi większości tradycji buddyjskich ówczesnej Japonii. Mnisi należący do ruchu Shoboritsu nosili proste szaty, przestrzegali wskazań i trzymali się z dala od wszelkiej polityki, co przynosiło im uznanie wśród ludzi świeckich, którzy aktywnie popierali wspólnotę Jiuna. Komentarze Jiuna do „Rinzai-roku”, „Sutry szóstego patriarchy” zdobyły sobie powszechne uznanie i nawet taka ostoja tradycji rinzai, jak słynny klasztor Daitokuji w Kioto, poprosiła go o wygłoszenie szeregu formalnych mów (teisho) na temat „Rinzai-roku”. W 1758 r. Jiun postanowił wycofać się do niewielkiej pustelni na górze Ikoma, na wschód od Osaki.
Sentyment i uwielbienie dla gór oraz samotnej medytacji, której zawsze pragnął, wreszcie mogły się ziścić. Swoje miejsce nazwał Pustelnią Dwóch Smoków (Soryuan). Tutaj Jiun oddawał się medytacji. Od czasu do czasu wygłaszał również mowy Dharmy i pisał kazania w formie listów do swoich świeckich wyznawców.
Jednak największym osiągnięciem Jiuna w tym czasie były studia nad sanskrytem. Jiun spędzał długie godziny na studiowaniu tego języka, przekonany, że pozwoli mu to na czytanie oryginalnych sanskryckich tekstów. W końcu, po wielu wysiłkach potrafił przeczytać i zrozumieć każdy sanskrycki tekst, jaki znajdował się w ówczesnej Japonii. Kulminacją tych studiów było bezprecedensowe tysiąctomowe opracowanie „Bongaku Shinryo” (Przewodnika do studiów sanskrytu), zawierającego wszelkie informacje dotyczące indyjskiej geografii, historii, zwyczajów i gramatyki języka.
W 1771 r. kilku świeckich wyznawców Jiuna kupiło świątynię zwaną Amida-dera i przekonało Jiuna, aby przerwał swoje odosobnienie i zamieszkał tam. Owocem pobytu w Amida-dera są jego słynne mowy, znane pod nazwą „Juzen hogo” (Mowy Dharmy na temat Dziesięciu Wskazań), które stały się klasyką buddyzmu okresu Tokugawa.
W 1775 r. Jiun przeniósł się do górskiej świątyni Kokiji, którą postanowił przekształcić w centrum treningu mnichów ruchu Shoboritsu. W międzyczasie podróżował do świątyń, w których uprzednio przebywał, a które również należały do ruchu Shoboritsu, by wygłaszać tam mowy i prowadzić ceremonie. W 1786 r. shogunat Tokugawa oficjalnie uznał Kokiji za centralną świątynię ruchu Shoboritsu. Główny wysiłek Jiuna w tym czasie skupiał się na opracowywaniu reguł świątynnych Shoboritsu, wskazań monastycznych oraz nauczaniu. Z tego okresu pochodzi jego słynna praca „Hito to naru michiai” (Droga do stania się prawdziwym człowiekiem).
Pod koniec swojego życia Jiun poświęcił się studiom nad wykazaniem jedności buddyzmu tradycji shingon i rodzimej japońskiej religii shinto. W roku 1804 Jiun zachorował i opuścił Kokiji, która jako centrum Shoboritsu wymagała wiele uwagi, na rzecz spokojniejszego miejsca, jakim była Amida-dera, gdzie uprzednio rezydował. Mimo wciąż pogarszającego się zdrowia, aż do swej śmierci w grudniu 1804 roku, wciąż dawał wykłady na temat Sutry Diamentowej. Wysiłki Jiuna, by odnowić Prawdziwą Dharmę już za jego życia przyniosły mu uznanie. Myodo Taiju, jeden z pierwszych, którzy napisali biografię Jiuna, wspomina, że podczas swego życia Jiun miał kilkuset bliskich uczniów i ponad dziesięć tysięcy wyznawców, którzy wywodzili się ze wszystkich buddyjskich tradycji japońskiego buddyzmu, jak również ze wszystkich warstw społecznych ówczesnej Japonii.
W okresie Meiji, kiedy buddyzm znalazł się w defensywie i był w sposób nieoficjalny prześladowany przez agresywnie nastawione koła shintoistyczne, wielu buddyjskich przywódców zwróciło się ku niesekciarskim ideom Jiuna. Należeli do nich tak znani ludzie, jak słynny nauczyciel shingon Shaku Unsho, Fukuda Gyokai ze szkoły Jodo-shu czy Ouchi Seiran z soto, który skodyfikował doktrynę soto, tworząc tekst słynnego „Shushogi” składający się z różnych cytatów zaczerpniętych z pism Dogena Zenji.
Na koniec wypada wspomnieć jeszcze o jednej dziedzinie, w której zasłynął Jiun — była nią sztuka, a konkretnie kaligrafia. Chyba nikt od czasów Hakuina nie potrafił z taką siłą „atakować” płaszczyzny papieru, jak robił to Jiun. Siła jego kaligrafii jest zdumiewająca. Co więcej, większość jego prac ma w sobie coś prawdziwie magicznego i pozaziemskiego. Jiun osiągnął mistrzostwo nie tylko w kaligrafii chińskich znaków kanji, lecz także w kaligrafii sanskryckiej, jak również rodzimego japońskiego alfabetu kana.
